Historia

Wilhelm Fitzke dusił bułki w piekarni ojca, ale od życia chciał czegoś więcej. Dusił więc i gazował ludzi w obozie koncentracyjnym. Rzeczpospolita nie zdołała ukarać zbrodniarza.

Awantury o szkoły w gminie Kołaczkowo mają długą tradycję. Kołaczkowo i Łagiewki w latach 1928–1932 toczyły ze sobą zaciekłą batalię o osadę szkolną. Rutynowo szastano dobrem dziecka. Tymczasem chodziło o kasę, misiu, o kasę.

W piątek, 24 marca 1989 roku, o godzinie 14.00 zawalił się komin Zakładu Energetyki Cieplnej przy ulicy Sikorskiego we Wrześni. W ten sposób zniknęła jedna z najwyższych budowli w dziejach miasta.

Koszary wojsk radzieckich we Wrześni i radiowa stacja przekaźnikowa w Sokołowie były w stałym zainteresowaniu attaché wojskowych państw NATO. Na tle anten lubili się fotografować także zachodni turyści. KGB i SB postanowiły ustawić pułapkę na szpiegów.

Czwartek, 8 lipca 1948 roku. Godzina 12.50. Trzech mężczyzn z pistoletami wchodzi do Komunalnej Kasy Oszczędności we Wrześni. „To jest napad!” – wrzeszczą. Po chwili padają strzały. Jeszcze tej nocy padną trupy.

Wójtem gminy Borzykowo w 1935 roku został Zgoliński. Tylko nie Jan, jak wybrał naród, ale Szczepan – jak zdecydował starosta wrzesiński Zygmunt Kowalewski. Ten przewał przypieczętowała wystrzałowa impreza.

W halloween, 31 października 1952 roku, z ambulansu pocztowego kolei wąskotorowej skradziono 92 tysiące złotych. Można było za to wówczas kupić warszawę, którą właśnie zaczęto produkować na Żeraniu.

Erwin Büscher niczym upiór kuśtykał ulicami Wrześni w 1954 roku. Miał wrócić do rodzinnego miasta i uruchomić agenturę dla zachodnioniemieckiego wywiadu.

W czasie okupacji w Pyzdrach działała struktura Narodowych Sił Zbrojnych. Po wojnie pyzdrscy narodowcy zaangażowali się w działalność podziemia antykomunistycznego. Jeszcze na końcu lat 60. w mieście pojawiały się „antysocjalistyczne” ulotki. 

Mroczny poranek 26 listopada 1985 r. na stacji PKP we Wrześni. Manewrowy podał maszyniście w lokomotywie sygnał: „Am-1 do mnie”. Po kilkunastu sekundach słyszy potworny huk, trzask metalu i zgrzyt. Na tory upadają cysterny z gazem propan-butan.

Dwie pielęgniarki z wrzesińskiej przychodni zatruły siedmioro dzieci szczepionkę na polio zmieszaną z detergentem. Sprawą zajęły się: telewizyjny Teleskop i Służba Bezpieczeństwa.

Polska Rzeczpospolita Ludowa miała dwie świętości: 1 Maja i 22 Lipca. Zawsze z tej okazji otwierano nowe kombinaty, fabryki i drogi. Tak też było z Tonsilem, który został uruchomiony 1 maja 1945 roku. To była jednak propaganda. Fabryka zaczęła działać dopiero pod koniec roku, bo okradła ją Armia Czerwona.

Mija 500 lat, odkąd wielki mistrz Zakonu Szpitala Najświętszej Marii Panny Domu Niemieckiego w Jerozolimie, czyli krzyżaków, Albrecht rozwiązał w Prusach zakon i zawarł traktat pokojowy w polskim królem, a prywatnie swoim wujem, Zygmuntem Starym. Traktat pokojowy, zwany traktatem krakowskim podpisano 8 kwietnia 1525 roku, a dwa dni później, 10 kwietnia 1525 roku na krakowskim rynku ostatni wielki mistrz w Prusach, Albrecht, ukląkł przez Zygmuntem Starym i złożył mu hołd - po latach tę scenę namalował Jan Matejko. Dzięki traktatowi i hołdowi Albrecht stał się księciem władającym ziemiami dawnego państwa zakonnego. Są to tereny dzisiejszych Mazur i obwodu królewieckiego.

Sochaczewska Grupa Odkrywców Historii przypadkowo odkryła zaginiony sztandar 68. Pułku Piechoty we Wrześni!

O zakończonych pracach archeologicznych przy rewitalizacji rynku w Pyzdrach rozmawiamy z Iloną Jagielską, archeolog z Muzeum Ziemi Pyzdrskiej.