Przypomnijmy, że dochody samorządu zaplanowano na ponad 72,6 mln zł, natomiast wydatki na ponad 72,3 mln zł. Zaplanowana nadwyżka budżetowa ma wynieść dokładnie 249 888 zł – zostanie przeznaczona na spłatę zobowiązań z tytułu zaciągniętych kredytów i pożyczek.
Gmina Nekla zamierza w przyszłym roku przeznaczyć ponad 20 mln zł na zadania majątkowe. I tak, na budowę i modernizację dróg trafi 5,1 mln zł. Budynek Zespołu Szkół w Zasutowie zostanie poddany termomodernizacji za 1,9 mln zł.
Budżet został zaprezentowany podczas debaty budżetowej – w formie wspólnego posiedzenia komisji – która odbyła się 3 grudnia. Radni zadali wiele pytań. Zapis pytań i odpowiedzi jest dosłowny.
Roman Kuszak: Tutaj miałem wiele pytań, na jedno z nich już burmistrz odpowiedział, bo chciałem się dowiedzieć odnośnie wkładu w budowę ścieżki, ale ta sprawa już jest wyjaśniona, ale do czego zmierzam. W ubiegłym roku na ten rok, ten rok, który mija, złożyłem kilka wniosków do budżetu, w odpowiedzi otrzymałem odpowiedź, że ulica Sikorskiego będzie robiona, jak gdyby projekt będzie wykonany w tym roku, plus na pewno będzie zrobione, zrobione te rynienki najazdowe, o które wnioskowałem przy kościele, bo tam z tego chodnika, no i można korzystać jadąc na przykład rowerem, trudno przeprowadzić, ja już nie mówię o tym, że kobiety, czy osoby z wózkami też nie mogą korzystać i nie mogą tam, tędy przemieszczać. I kolejne pytanie moje jest takie, ile wniosków do przyszłorocznego budżetu wpłynęło, ile z nich jak gdyby znalazło odzwierciedlenie w przyszłorocznym budżecie? To są te dwa pytania. Sikorskiego, co z projektem, bo tutaj mówimy o ulicy Modrzewiowej, mówimy o ulicy Malwowej, a Sikorskiego, ten odcinek miał być zrobiony w tym roku, plus te rynienki najazdowe.
Karol Balicki, burmistrz Nekli: Jeżeli chodzi o projekt, to on jest na ukończeniu i myślimy, że w tym roku będzie i potem, tak jak mówiłem, będziemy starali się jak najwięcej tutaj wykorzystać teraz. Być może uda się to wcześniej niż to, co mówiłem, że w rok 2028, ale no taki mamy plan, żeby nagromadzić jak najwięcej tych projektów i po prostu być może zobaczymy. No bardzo nam się sprawdziło, nie wiem, wielokrotnie, bo to dyskusja trwa, że jest to uciążliwe, ale pod względem finansowym i zakresowym umówmy się, że bardzo nam się sprawdziło połączenie tych wszystkich inwestycji drogowych, wrzucenie tego do jednego przetargu, bo to wtedy dla takiego wykonawcy też jest łakomy kąsek i tutaj naprawdę zyskaliśmy w porównaniu nawet do kosztorysów, które mieliśmy, zakres dróg, który jest realizowany na terenie Nekli, no to powiedzmy za tę kwotę, no to bardzo optymistyczny, więc chcemy być może tych projektów też więcej skumulować i wtedy ogłaszać to w takich blokach, żeby też uzyskiwać, także ten projekt również gdzieś tam będziemy w kolejnych latach chcieli zrealizować. Z tymi rynienkami to pan radny wie, że to jest taki teren, powiedzmy, gdzie nie jesteśmy właścicielem tego terenu i jeżeli chodzi o te schody i tą barierkę, no to tak podeszliśmy do tematu, że odtworzyliśmy to po tej ulicy Poznańskiej, natomiast ten teren tutaj od Maskawy do ulicy Poznańskiej jest parafii. No nie wiem, może jeszcze tam z proboszczem coś porozmawiamy i tak dalej, no nie chcielibyśmy po prostu nakładów finansowych takich też do końca nie na nasz teren, także no dlatego nas to tak powiem trochę jakoś tam wstrzymuje i tak dalej. Co do tych wniosków, to pani sekretarz ile tych wniosków było? 39 i one, powiedzmy, możemy przygotować na sesję taką, mniej więcej oczywiście, natomiast to tendencja jest ta sama, szanowni państwo. Nikt nie wnioskuje o remont pałacu, nikt nie wnioskuje o remont parku, nikt nie wnioskuje o termomodernizację szkoły w Zasutowie, po prostu to się robi, prawda? Te wnioski w większości dotyczą budowy sieci wodociągowej do mojego domu, budowy drogi, przy której mieszkam, budowy lampy i tak dalej, także to są takie spersonalizowane wnioski i w dużej mierze udaje się je skonsumować, chyba że to są te same wnioski od 10 lat, które są bezzasadne i nam tutaj nabijają jakąś statystykę, ale tradycyjnie do sesji przygotujemy taką mniej więcej analizę, ale głównie widać po prostu, że to jest temat związany z rozwojem gminy, bo to jest, mówiąc kolokwialnie, proszę o wybudowanie wodociągu, proszę o wybudowanie drogi lub lampy, tak to wygląda.
Radny Sławomir Świdurski: Ja chciałbym się zapytać, najpierw może dwa pytania odnośnie dwóch inwestycji. Pierwsza to właśnie, o której tutaj pan burmistrz wspominał, o projekcie ulicy Malwowej, chciałbym się zapytać o projekt, jaki zakres będzie tam projektowany. Nie ukrywam, że najbardziej zależy mi na remoncie tego przepustu przez Moskawę i ewentualnie udostępnieniu ruchu dla pojazdów, zwłaszcza, że jak Państwo obserwują, i burmistrz też tutaj wspominał, osiedla rozbudowują się, tam jest dosyć duże natężenie na ulicy Starczanowskiej i jakby stworzyć dodatkową możliwość zmniejszenia tego natężenia i rozłożenia go, i przez to też, myślę, zwiększenia bezpieczeństwa dla tego terenu. Drugie pytanie, to też mieszkańcy tego osiedla dopytają mnie o remont ulicy Świdurskiego. To są jakby dwa takie pytania, które tutaj bym chciał uzyskać odpowiedzi. Z innych tematów, na które chciałem zwrócić uwagę, przyznaję, że jako mieszkaniec Starczanowa i gdzie tutaj walczyliśmy duży, długi czas z zatrzymaniem i zamknięciem śmietniska, trochę z niepokojem usłyszałem możliwość przeniesienia i wracamy tam znowu ze śmieciami na ten obszar, ale zdaję sobie sprawę, że mamy postępować po gospodarsku, mamy tam teren jakby najmniej konfliktowy i nie będzie to stwarzało to większych problemów, myślę, i nawet droga dojazdu do tego miejsca jest idealna, więc jak najbardziej słuszna jest tam ta lokalizacja. Cieszę się z tego pomysłu, bo myślę, że to też rozwiąże tą sytuację, że wielokrotnie dzikie wysypiska czy tam pojedyncze trafiają się jakieś gabaryty koło torów, koło Stroszek, w innych lokalizacjach. Kiedyś jeden z mieszkańców z lasu mnie prosił, żebym wywiózł, bo ktoś wyrzucił jakąś starą lodówkę. Cieszę się też, że ten zakres godzinowy się zmieni, bo wielokrotnie w rozmowach słyszałem, że „Panie radny, ale co ja mam zrobić, jak jutro mają mi przywieźć w czwartek mebel, dzisiaj jest środa, a ja mogę jutro szwagier może to odebrać, a nie mam gdzie to wywieźć”, więc to też jakby rozwiąże tego typu sytuację i myślę, że koszty uporządkowywania tych punktów newralgicznych, gdzie stawiają się, gdzie składowane są te śmieci, wyrzucane, obniży to koszty i jak najbardziej będzie to dobrym rozwiązaniem. Co mogę tu powiedzieć, inwestycje odnośnie zwiększenia bezpieczeństwa ulicy w Starczanowie, to myślę, że wszyscy, którzy przejeżdżają przez tą miejscowość zdają sobie sprawę z tego natężenia ruchu ciężarowego i że w dużej mierze też obsługuje to ruch osobowy z osiedli przyległych i trzeba tu inwestować, ale z drugiej strony to, co też mieszkańcy na zebraniu wiejskim i w rozmowach też nakreślają o potrzebie i tutaj Pan Burmistrz też wyszedł z tą inicjatywą wytyczenia dogodniejszej lokalizacji dla ruchu ciężarowego i myślę, że to będzie priorytet na najbliższe kilka lat. Nie możemy pozbyć się tej rozładowni, która jest tu znakiem, bo jakby nie patrzeć, no to też jest forma rozwoju gospodarczego tutaj dla naszej gminy i stwarza tam różne możliwości. No i trzeba będzie to w najbliższym czasie zmierzyć się i decyzje stosowne podjąć. Ja jeszcze też dwa punkty tylko nakreślę. Mieszkańcy też prosili już wielokrotnie, długo nad tą możliwością rozbudowy chodnika wzdłuż parku od Starczanowa do samej Nekli, żeby stworzyć tutaj jednolity ciąg pieszy. No i w związku z tym, że ten ruch na ulicy Starczanowskiej też wzmógł się o rozwój i budowę chodnika, również przy tej drodze, zwłaszcza, że czy mieszkańcy, czy wielu z samego tego osiedla, czy nawet mieszkańcy Nekli, no tworzą sobie taką jakby, nie wiem, ścieżkę pieszą dookoła Nekli przez Starczanowo koło parku i to też byłoby dla wszystkich bezpieczne.
Karol Balicki, burmistrz Nekli: Tak, jeżeli chodzi o ulicę Malwową, to chcielibyśmy, żeby to nie był już tylko ciąg pieszy, tylko żeby to była normalna droga, gdzie właśnie tutaj będą mogły jeździć pojazdy, no już powiedzmy tak prawidłowo do tego ruch pieszych i być może uda się również ruch rowerowy. Wiemy, że nie mamy za bardzo miejsca w samym mieście na tym po prostu wprowadzanie tych ścieżek rowerowych, natomiast często to też jest jakby tam nieuzasadnione, natomiast no umówmy się, że na tym odcinku akurat ten ruch rowerowy się odbywa. Bo to jest taki naturalne tutaj miejsce, gdzie na to PKP, mieszkańcy, młodzież uczęszcza. Tutaj zawsze, bo podchodziliśmy do tego projektu już nie raz, zawsze tutaj rozgrywka jest właśnie, pan radny powiedział przepust, a tak naprawdę no to jest traktowane jako most i tu chodzi o to, że no zwykły projektant, który nie ma uprawnienia na mosty, tego nie zaprojektuje, trzeba brać branżystę od mostów, no i zaczyna się, że tak powiem raz, że koszt projektu od razu rośnie, a dwa, że no to jest kwestia właśnie tutaj poszukania projektanta, stąd ta kwota też nie jest mała, bo to jest 250 tysięcy. Prawdopodobnie będziemy na to zadanie ogłaszać przetarg, bo tak tutaj z wolnego rynku to ciężko jest nam nas kogokolwiek poszukać i zawsze no powiedzmy, że tę kwotę było ciężko wygospodarować. Także no mówię, to jest jakby tutaj i na pewno to chodzi o to też, żeby poprawić i to co pan radny Kuszak mówił, taki mały zakres, ale połączenie właśnie tu Sikorskiego-Słonecznej z ulicą Dworcową, to są takie zadania, gdzie musimy zacząć je realizować, żeby zwiększać przepustowość ruchu. No nie ma korków powiedzmy w Nekli, ale umówmy się tutaj ledwo na komisję dzisiaj zdążyłem do szanowni państwo, bo gdzieś tam jechałem od strony szkoły, no to gdzieś ta godzina ósma, powiedzmy teraz jak tu Zawodzie jest zamknięte i tak dalej, no to powiedzmy, że są takie momenty, czy tu przy wjeździe na drogę krajową i tak dalej, no to nie są korki rzędu, no chciałem inną miejscowość wypowiedzieć, ale powiem Poznania, ale powiedzmy, że się pojawiają i stąd po prostu no chcemy się do tego przygotować, a projekt ulicy Świdurskiego to jest jeden z tych projektów, który nam właśnie uświadomił, że skończyło się projektowanie w pół roku, tam projekt jest na ukończeniu, ale cały czas są jakieś uzgodnienia, bo tam jest sesja odprowadzenia deszczówki, Wody Polskie i tak dalej, więc no on jest na ukończeniu, ale jeszcze nie jest skończony, no i tak jak mówię, no nie będę tutaj opowiadał, że w przyszłym roku wygospodarujemy jeszcze jakieś super miliony na realizację inwestycji drogowych, ale no pod tę końcówkę kadencji chcielibyśmy te projekty wszystkie konsumować, przygotować jeszcze innych, żeby naprawdę tutaj zakończyć tę kadencję, powiedzmy taką ofensywą budowy dróg. Właściwie to, co się dzieje tutaj koło nas to jest kwestia zamknięcia remontu wszystkich starych ulic w Nekli. Przez ten ostatni okres, przez tą ostatnią dekadę powiedzmy zakończyliśmy remont wszystkich dróg, proszę sobie przypomnieć ulicę Chopina, Długą, no to nie dało się jeździć po tym, prawda. Ostatnia taka, która pokazywała jeszcze jak było, to była ulica Mickiewicza, prawda, no szybko się zapomina, ale rzeczywiście to były drogi, szanowni Państwo, które nie, że nakładka, tak jak na terenach wiejskich, gdzie wszyscy powiedzmy cieszą, bo jedziemy po gładkim, tylko to była budowa nowych dróg, bo tam nie było często podbudowy, to była często nowa kanalizacja deszczowa i tak dalej. I dlaczego o tym mówię? Bo kończymy jakiś tam etap i możemy sobie pozwolić na wyjście z budową nowych dróg po prostu Wszystkie stare mamy już tutaj Poznańska, zmodernizowane. Właśnie tutaj wczoraj rozmawiałem z burmistrzem seniorem Balickim, że mówię, no teraz taka najstarsza w Nekli do remontu to jest ulica Sienkiewicza, która za jego czasów gdzieś tam była budowana. No tak to wygląda, że jedne się tam drogi starzeją, ale umówmy się, że to nam pozwala na realizację nowych zadań. Jeżeli chodzi o PSZOK, to mogę zapewnić, że to już jest całkowicie inna bajka i to nawet będzie inaczej PSZOK wyglądał niż ten, który jest obecnie. To są kontenery, to jest kostka, to jest monitoring, to jest waga. Także to nie będzie na zasadzie takiej, że po prostu tak jak stare wysypisko, gdzie wiemy jak ono funkcjonowało, dziura i po prostu spychanie. Przede wszystkim selektywna zbiórka, maksymalna możliwość odzyskania tych odpadów, zadaszone te kontenery i tak dalej. Także to też nie są odpady, które wywołują jakieś zapachy i myślę, że tutaj nie należy się tego obawiać. Też nie będzie to bezpośrednio przy drodze, bo jest to taki projekt, żeby troszeczkę wjeżdżać w głąb. Także myślę, że będzie to naprawdę tutaj dobrze się sprawdzało. Jeżeli chodzi o chodnik ulicy Starczana, to tam, panie radny, jest tylko jeden problem, że nie mamy na niego miejsca. Bo my realizując wtedy zadanie budowy ulicy Starczanowskiej i Starczana, to się bardzo cieszyliśmy, że po prostu budujemy drogę. Jak się okazało, nasza radość była krótka, bo się bardzo dużo osób wybudowało przy tych drogach, co nas bardzo cieszy. No i teraz ludzie mówią chodniki i lampy. Z lampami to sobie jeszcze jakoś poradzimy, bo też będziemy dodawać w kolejnym roku tych lamp, żeby w kierunku Starczanowa jakby tutaj było coraz jaśniej. Gorzej z tym chodnikiem, bo rzeczywiście na tamten czas realizacji projektu nie zabieraliśmy gruntu pod chodnik i krótko mówiąc na dzień dzisiejszy by było tak wąsko, zwłaszcza tutaj na tej części, nie na całym odcinku, że de facto ledwo wszedł nam ten asfalt z krawężnikami. I temat chodnika to tak wymagałby od nas jakiejś po prostu większej dyskusji i być może w przyszłości jednak zakupu gruntu, bo mówię, w tym pasie drogowym my już chodnika nie zrobimy.
Radny Gerard Grzeszczyk: Ja mam jedno pytanie dotyczące wydatków budżetowych. Jest taka pozycja: budowa dróg w miejscowości Nekla, 4 miliony 225 tysięcy, o jakie drogi to chodzi?
Karol Balicki, burmistrz Nekli: To panie radny są te drogi, które są obecnie realizowane, czyli tutaj płatność była rozbita na dwie części i jedna ta powiedzmy rata, podobna kwota, właściwie taka sama została zapłacona w tym roku, a druga rata z racji tego, że mamy grudzień, wykonawca raczej przełoży propozycję oddania do użytku tych dróg na początek przyszłego roku, stąd ta kwota musiała, znacząca kwota, ale ona również musiała się pojawić w tym projekcie budżetu, bo ta płatność ostateczna będzie finansowana w tym drugim, kolejnym roku, czyli krótko mówiąc, odpowiadając, to są te zadania, które obecnie są realizowane - PKP, tutaj ulica Poznańska, Mickiewicza, Ogrodowa, która też właśnie teraz wykonawca rozpoczął intensywne prace, także i jest ta Jana Nowaka, tak? Także to jest ten zakres. Widzimy, że już tutaj też nakładka asfaltowa idzie. Dzisiaj chyba będzie, czy jutro kładziona druga warstwa, także już na pewno też te niektóre części tutaj będą otwierane i myślę, że ta przepustowość w samej najbliższej tutaj też zwiększy.
Roman Kuszak, wiceprzewodniczący rady. Przepraszam, że jeszcze raz, ale nie doczytałem swojego pytania, które powinienem zadać w poprzednim wystąpieniu. Pan burmistrz tutaj mówił na temat spłaty autobusu w dwóch ratach. Proszę mi powiedzieć, co z tym starym autobusem będzie?
Karol Balicki, burmistrz Nekli: Stary autobus niestety nas opuścił. Pojechał do Zamościa, także bardzo daleko. Cieszyliśmy się, że dojechał do tego Zamościa. Został sprzedany za kwotę 20 tysięcy netto. Tak to niestety wygląda, że nowy kosztuje dużo, a ten używany. Ale on też wymagał już napraw. My wiedząc, że po prostu mamy gdzieś w zamyśle kupno nowego, to pewnych już takich prac nie wykonywaliśmy. A największy problem z tym autobusem był taki, że produkcja tego autobusu się zakończyła. Producent musi przez ileś lat jeszcze produkować części i ten okres też się zakończył. I po prostu wszelkiego rodzaju awarie, czy tak jak uległ wypadkowi, pamiętacie Szanowni Państwo, w Targowej Górce, to powodował, że szukano tych części na OLX. Tak to wyglądało po prostu. Czyli nie ma, odjechał i bardzo się cieszymy z tego, że i niech służy w Zamościu.
Radny Grzegorz Wojciechowski: Tu kolega już Sławek mnie wyprzedził, z 0pytaniem odnośnie wyprowadzenia transportu ze Starczanowa, bo często tam przejeżdżam i widzę, że naprawdę ci mieszkańcy mają tam dramat. Ale był taki pomysł, z tego co pamiętam, że mieliśmy przejąć tam wzdłuż kolei. I co z tym pomysłem generalnie? Chciałbym wiedzieć, czy ten pomysł jak gdyby upadł, czy to jest po prostu wiadomo czas, który będzie potrzebny na zrealizowanie tego zadania. To jest jedno pytanie. Drugie pytanie, czy ja mógłbym ewentualnie prosić o taką graficzną formę tak przysłowiowego tortu, jak wyglądają nasze dochody, czyli PIT, ile to jest procent, jaka kwota, CIT i tak w ogóle podatek, rolny i to wszystko, żebyśmy po prostu wiedzieli, gdzie nasze dochody tak naprawdę mają główne przyczyny. No oczywiście trochę prywaty, czyli droga Starczanowo – Stępocin. Jeżeli mogę tam przypomnieć się, droga gruntowa. Chcę przypomnieć o chodnikach wzdłuż drogi powiatowej, zależy mi aby pociągnąć Stępocin, Kokoszki, no bo to już, odkąd pamiętam, to radnymi jesteśmy praktycznie, można powiedzieć 15 lat to ten temat jest non-stop podnoszony i mam nadzieję, że w końcu się to uda zrealizować. To bym prosił pana burmistrza też, żeby jakoś tam naciskać, a widać, że jeżeli chodzi o powiat, jest duży postęp, więc miejmy nadzieję, że te wszystkie, bo z tego, co się orientuję, to Stroszki ma być nakładka, tak, w przyszłym roku? Asfaltowa? Nowa? Projekt, przepraszam. No ale miejmy nadzieję, no i tam ewentualnie też ten chodnik gdzieś tam w jakichś planach jest, więc miejmy nadzieję, że te wszystkie te ścieżki nam się powiększą, żeby to przede wszystkim bezpieczeństwo było. No i to by było chyba na tyle.
Karol Balicki, burmistrz Nekli: Tak, jeżeli chodzi o powiat, to tutaj, no tak jak mówiłem na ostatniej sesji, miejmy nadzieję, że to nie był jakiś tam jednoroczny strzał, tylko to jest jakby takie, no zmiana trochę polityki, bo przez ostatnie lata, no słyszeliśmy, że na drogach się nie da. Teraz widać, że jakby tutaj te, nie wiem, nie chcę tutaj snuć jakichś domysłów, no być może dlatego, że pani starosta też wywodzi się z gminy i po prostu, no ma takie inne podejście. Wcześniej te drogi powiatowe nie czułem, żeby były priorytetem dla powiatu. I widać, że, bo to się nie tylko dzieje w naszej gminie, ale we wszystkich gminach powiatu i powiedzmy, że te nakłady na modernizację poprzez zwykłe nakładki tak naprawdę są realizowane i z tego co ja się orientuję, to jakby to jest pierwszy pomysł, czyli żeby wzmocnić tę tkankę nawierzchniową. No bo wiemy, że u nas te odcinki, które są realizowane, no to one wymagały już interwencji. Z takich innych tematów to rzeczywiście najbliższa, miejmy nadzieję, to jest realizacja tej budowy ścieżki do Czerniejewa i to de facto od 15 lat byłaby pierwsza taka inwestycja powiatowa duża na terenie naszej gminy, bo ostatnią inwestycją, która była w 2010 roku, to była Nekla-Mystki, czyli budowa tutaj właśnie przez Kokoszki do Stępocina prawie i tak dalej. To przez 15 lat nie było takich większych inwestycji powiatu, więc kolejna taka, która jest realizowana, ale ona na pewno będzie trudnym zadaniem i widać, że trudnym jest już nawet jej zaprojektowanie. To jest ciągły projekt budowy drogi i jakiejś tam ścieżki chodnika do Stroszek. Z tego co wiem, to tam jest też etap decyzji środowiskowych i tak dalej, więc to się tam już chyba drugi rok projektuje. Natomiast prowadzimy też rozmowy o chodniku wzdłuż ulicy Jeżynowej w Podstolicach. Tam jest kwestia oświetlenia, że po naszej stronie byłoby oświetlenie, po stronie powiatu chodnik, tam akurat ten pas drogowy jest dość szeroki, teraz została ta nakładka wykonana, więc to też takie zadanie. No i tutaj też właśnie to, co pan radny wskazuje, czyli koniec ścieżki rowerowej przed mostem, przed wiaduktem kolejowym, żeby tutaj przez Kokoszki połączyć ten chodnik ze Stępocinem. Myślę, że to są takie tematy, które po tych nakładkach asfaltowych, jeżeli uda się je wykonać, a powiedzmy, jeżeli takie tempo będzie, no to jest rok, dwa i de facto powiat pozamyka to tymi nakładkami, bo odcinki, które robią, to są tam gdzieś po okolicach kilometra, powodują, że uda się ten temat może przejść na etap chodniki. I jeszcze panie radny te drugie pytanie. No tam rzeczywiście pewne propozycje były. Jedna koncepcja to była taka, aby wzdłuż torów wyprowadzić ten ruch i potem połączyć to z takimi drogami gminnymi, gdzieś tam w okolicach wiatraka, fotowoltaiki i skierować ten ruch na gminę Kostrzyn i tamten przedsiębiorca już na granicy naszych gmin mógłby od tyłu wjeżdżać do swojej firmy. Drugi temat to był taki, żeby jednak troszeczkę wjechać tutaj do Starczanowa, ale nie do samego centrum, tylko do ulicy, to jest ul. Jesionowa. I też poprzez prywatne działki skierować na te drogi. Ta koncepcja upadła, więc skupiamy się teraz na tej koncepcji wzdłuż torów. Tam niestety naszym partnerem musiałby być w jakimś zakresie PKP, który z jednej strony te rozmowy się odbyły. Czekam za informacją zwrotną, ale fakt jest taki, że czekam już zbyt długo, więc na pewno się przypomnę i po prostu tutaj może z nowym rokiem wybierzemy się do PKP, żeby te rozmowy wznowić. To jest kwestia i przejęcia części działek, ale też pozwolenia nam na wejście jakby w ten pas zamknięty PKP. No i fajnie to wygląda na mapie, tylko potem mamy dość długi odcinek wąskich dróg gminnych. Rozmawiam z przedsiębiorcą, no wiadomo, że on nie weźmie całości na siebie, mógłby w jakimś stopniu uczestniczyć w wykonawstwie tego itd. To są drogi często trzy, czterometrowe pomiędzy polami. No tak rozmawiałem tutaj z przedsiębiorcą, że nie ma potrzeby jakby poszerzania ich na całości, tylko na pewnych odcinkach porobienia takich zatoczek, gdzie te samochody by się mijały. Także koncepcyjnie to wszystko wygląda fajnie. Potem dojeżdżamy do gminy Kostrzyn i w gminie Kostrzyn jest plan zagospodarowania przestrzennego, gdzie właściciel gruntu musi wydzielić część działek pod drogę. W planie jest ta droga, ale jest niewydzielona. I w momencie, kiedy to wydzielenie by nastąpiło, to już ten przedsiębiorca jest u siebie po tyłu. Także to jest plan. Tu jesteśmy na etapie jakichś koncepcji i na pewno też dlatego pojawiają się te środki na poprawę bezpieczeństwa w Starczanowie, bo trzeba podzielić to na dwa etapy. Ten taki, który możemy zrobić tu i teraz, czyli kwestie jakiegoś tam chodnika, barierki, gdzieś poszerzyć tę jezdnię, coś możemy spowodować, żeby wyhamowywać jednak ten... Bo z tymi ciężkimi samochodami to wygląda tak, że nawet jak on nie jedzie za szybko, ale jest na pusto, , to jak on nawet jedzie te 40 km/h, to człowiek ma wrażenie jakby czołg jechał po prostu 100 na godzinę. I tak to wygląda. Więc tutaj próba wyhamowania. Tutaj panu radnemu też się marzy rondo małe na skrzyżowaniu ulic Pomników Przyrody z Przemysłową, Szalatego i Zachodnią. Także być może również tutaj i wtedy te samochody też siłą rzeczy by nie przelatywały przez tę krzyżówkę tak na pełnej prędkości tylko musiałyby wyhamowywać. Więc dzielimy to na dwa. To co możemy robić tutaj w samym Starczanowie, a tam rzeczywiście krótko mówiąc rozmowy, planowanie i tak dalej. No to w ramach dróg takich bieżących, być może tam kiedyś w przyszłości też, ale na tym etapie to powiedzmy to raczej kwestia jakiejś poprawy drogi gruntowej i tyle. Chyba, że się tam uporamy z tymi drogami wiejskimi, to w ramach Funduszu Sołeckiego jak tam te lampy powstaną, to można by było też jakieś środki wygospodarować na projekt, tak jak to Zasutowo zrobiło, gdzie projektujemy też ulicę Ogrodową. To jest zawsze taki impuls ze sołectwa, że ten pomysł jest. Nie mieliśmy robić Ogrodowej, bo nas nam nie było stać. Wyszedł fajnie przetarg, dołożyliśmy i Ogrodowa jest robiona. Gdyby tego projektu na Ogrodową nie było, nie mielibyśmy co dołożyć. Także mówię, warto te projekty mieć, bo nigdy nie wiadomo, kiedy nastąpi taki moment, gdzie uda się to skonsumować. Także musimy wzmocnić się tutaj w projekty drogowe, chodnikowe, żeby w razie czego móc je realizować.
Radny Czesław Kozielski: Ja mam kilka pytań i tak. Wiem, że w powiecie jest propozycja do planu na przyszłoroczny budżet jest dokończenie tej drogi w Nekli albo Stępocin - Targowa Górka, czyli ten odcinek już przez wieś, jak się rozpoczyna wieś do szkoły. To jest w projekcie i prawdopodobnie przejdzie. I teraz jeszcze jeżeli będą prowadzone rozmowy, jeżeli pan burmistrz czy pani zastępczyni będzie prowadzić rozmowy z powiatem, to ja mam gorącą prośbę. Fatalny jest około 2 kilometrów, od Małej Górki do Opatówka. Nie dość, że pełno zakrętów, nie dość, że droga wąska, jeszcze drzewa, a tam coraz więcej jeździ pojazdów rolniczych, które są coraz szersze. Także jeżeli byłaby taka możliwość, ja już rozmawiałem z panią wicestarostą na ten temat, no ale wiadomo, że tam trzeba co chwilę ponawiać. Targowa Górka byłaby zakończona wtedy już, bo w samej Targowej Górce jak zrobią ten odcinek do szkoły, to w zasadzie już drogi powiatowe będziemy mieli zrobione. To jest jedno. Kolejne pytanie. Czy istnieje szansa, możliwości jakieś dokończenia zabudowy tego terenu w centrum Targowej Górki ? Czy planowane jest doprowadzenie wody do ulicy Wiejskiej w Targowej Górce? Tam w tej chwili budują się dwa domy z tego celu. Jest to nowa ulica, a to są pytania od mieszkańców, dlatego je zadaję. I wreszcie ostatnia sprawa, która mnie jeszcze nurtuje, to jest Plac Zabaw w Mystkach. Z tym tylko, że tam jest problem, bo tam by należało wystąpić o działkę pod budowę tego placu zabaw. Jest taka działka, tam jest dziki plac zabaw w tej chwili przy bloku, przy drodze gminnej, wystąpić o jakąś, jak jedną działkę na budowę. Wiemy, dlaczego mówię już w tej chwili. Przejęcie działki w Targowej Górce kosztowało nas ponad 10 lat, gdzie i z panem burmistrzem jeździliśmy, i z wykonawcą rozmowy były prowadzone. Wiem jak długo trwa przejmowanie, znaczy w ogóle nakłanianie KOWR-u do tego, żeby taką działkę przekazali. Także myślę, żebyśmy rozpoczęli. Wiadomo trzeba by zrobić projekt, także mała szansa jest, małą szansę widzę, że to powstanie w tym, w tej kadencji, ale rozpocząć rozmowy, jeżeli bym mógł prosić, to byłoby warto.
Karol Balicki, burmistrz Nekli: Tak, jeżeli chodzi o drogi powiatowe, to pewno powiat będzie starał się kończyć te tematy, które zaczął. No teraz ta nowa nawierzchnia z Podstolic do Opatówka właśnie idzie w tym kierunku tej drogi, którą pan radny wskazuje i tak jak mówię, pewno te zadania będą w kolejnych latach tutaj realizowane. Zapomniałem z tych planów powiatu, jeszcze przecież jest kluczowy projekt tutaj w Nekielce. Także bardzo przepraszam panią przewodniczącą, ale zaprojektowanie traktu pobliskiego w Nekielce, to będzie duże wyzwanie i z tego co wiem to jest tam na etapie koncepcji cały czas, bo pomysłów na to jak zagospodarować ten trakt jest bardzo wiele. Także tutaj powiedzmy, że powiat musi się wykazać. Jeżeli chodzi o ulicę Wiejską, tam wodociąg, to rzeczywiście to są, tak jak mówiłem, takie te wnioski tam, co pani sekretarz wskazywała. I to są właśnie tego typu, że mieszkańcy ulicy Wiejskiej proszą tam o możliwość wodociągu, także postaramy się w 2026 to zaprojektować. A potem takie krótkie odcinki, tak jak teraz w tym roku, też czy ulica Pasieka, czy ulica Rumiankowa w Nekli pod koniec roku jak gdzieś tam zostaje środków to tutaj komunalka nasza realizuje samodzielnie, więc być takie mniejsze odcinki uda się też zrobić. Plac zabaw w Mystkach to powiedzmy też już o tym temacie dyskutujemy. Myślę, że tu jest tylko taki, KOWR przekaże tę działkę tylko, że trzeba wykazać też środki finansowe na budowę, więc to już by trzeba było zaplanować z konkretnym zadaniem, może nie w konkretnym roku, ale chociażby tak jak tutaj w Mystkach. KOWR musi widzieć, zresztą tak samo było w Targowej Górce, przynajmniej w WPF-ie, że jakieś tam nakłady finansowe na ten cel są i być może gdzieś tam jeszcze w tej kadencji być może wykazać też tam w WPF-ie, ponieważ przekazywanie to rzeczywiście jest rok czasu i być może w jakimś tam kolejnym roku udałoby się to również zrealizować. Ale pan radny jeszcze zadawał pytanie dotyczące centrum. To jest tutaj kwestia tej zieleni i tak dalej. To jest zaplanowane w budżecie Referatu Gospodarki Komunalnej i Ochrony Środowiska i będziemy realizować tutaj własnymi siłami, tak jak własnymi siłami zrobiliśmy tutaj zieleń wzdłuż PKP. To wszystko jest tutaj realizowane przez referat i tam też te nasadzenia i tak dalej będziemy chcieli realizować. Z budżetu Funduszu Sołeckiego też są przecież środki, także też tam na pewno coś się wydarzy.
Radny Michał Pilch: Jak już jesteśmy teraz przy tym swoistym koncercie życzeń i tych chodników, ulic, no wspominał tutaj radny Świdurski, o przedłużeniu chodnika ze Starczanowa i połączeniu go z Neklą. No chyba nie uda się połączyć póki nie zrobimy chodnika wzdłuż ulicy Parkowej od, od Szczepańskiego do Słowackiego. No i jest teraz okazja, bo nawet pojawiły się już od ronda powypuszczane krawężniki i mieszkańcy się już cieszą, że będzie chodnik, no ale ja ich trochę wstrzymuję, no bo tu jeszcze nie wszystko jest do końca dograne. Ten teren jak wiemy jest własnością chyba leśnictwa, bo to jest jako las. No ale myślę, że to jakieś prawne uruchomić i formalnie to zalegalizować i w końcu tą inwestycję wykonać. No jak się nie zrobi pierwszego kroku, no to się nie ruszy w ogóle.
Karol Balicki, burmistrz Nekli : Prowadzimy rozmowy z wykonawcą tych dróg i być może uda się jakąś niespodziankę zrealizować, natomiast to wszystko też zależy od decyzji w momencie, kiedy będziemy bliżsi rozliczeniom z wykonawcą, zobaczymy jak tam w budżecie na tę inwestycję stoimy. Ale no powiedzmy, że te paliki, które tam są nabite, to one nie są nabite tak bez powodu i pewne przymiarki do tego zadania są, łącznie z nową nawierzchnią też drogi pomiędzy tym nowym rondem a ulicą Słowackiego, bo to też taki ostatni odcinek, który wymagałby też tu nakładki finansowej. To tam już pani burmistrz, że tak powiem, prowadzi negocjacje, więc miejmy nadzieję, że będą udane, ale to gdzieś tam pod końcówkę inwestycji ewentualnie. Natomiast tutaj zapomniałem rzeczywiście o tym chodniku. Jestem po luźnej rozmowie z nadleśniczym, bo rzeczywiście tutaj gdybyśmy chcieli kontynuować to trzeba by było za Maskawą przejść jednak na drugą stronę i pociągnąć to terenem lasu. Przypominam, że od tego zjazdu do parku do Maskawy mamy las w mieście, czyli to jest teren lasu. I tutaj nadleśniczy nie powiedział nie. Więc pomału pana nadleśniczego, że tak powiem, wtajemniczam i być może udałoby się, bo tak naprawdę chodzi już nie tyle o koszt budowy tego, tylko o grunt, żebyśmy nie musieli płacić za grunt, bo w Gierłatowie, co robiliśmy też taką drogę nazywaną w Gierłatowie autostradą, czyli wzdłuż lasu, tam za kurnikami. No tam już nie pamiętam, ale chyba ponad 100 tysięcy musieliśmy zapłacić Nadleśnictwu za to, że weszliśmy w ich grunt i go zabraliśmy, więc tutaj chcąc wybudować dwumetrowy chodnik, pewnie by trzeba było wziąć jakiś pas czterometrowy od jezdni to nadleśnictwo też ma swoje cenniki i po prostu chodzi o to, żeby krótko mówiąc nie płacić za ten grunt, także jesteśmy na etapie koncepcyjno-przekonującym.
Mateusz Kubiaczyk, przewodniczący rady: Szanowni Państwo, planując te wszystkie inwestycje, zadania, pamiętajcie, że jeszcze będzie na pewno modernizacja oczyszczalni. Także prędzej czy później nas będzie to czekało, a to nie będzie na pewno mała inwestycja.
Karol Balicki, burmistrz Nekli: Tylko może tu dodam, że rzeczywiście Pan Przewodniczący wybiega już jakby w następną prawdopodobnie kadencję, ale rzeczywiście no też już tutaj prowadzimy rozmowy i pewne zadania dotyczące zwiększenia przepustowości będą realizowane już w 2026 roku, tam w referacie, w środkach wydatkach bieżących. No bo tak skupiamy się zawsze na tych inwestycjach, prawda? Ale tam trzeba pamiętać, że referaty mają swoje wydatki bieżące, mamy jeszcze oświatę, prawda? Tak, tylko dodam może, gospodarkę odpadami, gdzie też z niecierpliwością będziemy czekać za rozstrzygnięciami nowego przetargu i no wszędzie rady obecnie podejmują uchwały o zwiększeniu stawki. To się wydarzyło we Wrześni, to się wydarzyło w Miłosławiu, prawdopodobnie z tego co wiem wydarzy się w kolejnych gminach. Ostatnio rozmawiałem z burmistrzem Kłecka, tam już jest opłata 44 zł od osoby, u nas też już ta opłata 3 czy 4 lata nie była podnoszona, więc pewna aktualizacja będzie musiała nastąpić. No i oczyszczalnia ścieków też powiedzmy od 15 lat w żaden sposób nie była powiększona i tak dalej, a jednak ilość ścieków dostarczana tymi dwoma źródłami, bo raz, że kanalizacją, większa liczba mieszkańców i tak dalej, ale też z racji tego, że jesteśmy jedną z niewielu gmin, która wywiązuje się prawidłowo z obowiązków nałożonych przez sejmik województwa i przepisy zewnętrzne i kontrolujemy systematycznie osoby, które mają problem z bieżącym wywożeniem szamba, lub tego szamba nie mają, bo też są takie przypadki niestety, to po prostu ilość tych ścieków dowożonych jest też nadal cały czas duża, a jest to ściek gorszy dla przerobienia przez naszą oczyszczalnię, bo ten brud jest taki powiedzmy no nie fachowo konkretniejszy niż ten, który sobie tam dostarczany jest kanalizacją. Stąd rzeczywiście Pan Przewodniczący tutaj słusznie wskazuje, że pewno zawsze gmina ma jakieś wyzwania jak 15 lat temu. Zaczynaliśmy oczyszczalnią ścieków, potem takim wyzwaniem na pewno przez ostatnią dekadę to była kwestia rewitalizacji, rewaloryzacji tego miejsca. No to prawdopodobnie z tym większym wyzwaniem na kolejne lata to będzie albo rozbudowa, albo jakaś modernizacja oczyszczalni ścieków, bo bywają dni, że już jesteśmy, że tak powiem, pod sznurek, że już powiedzmy, że jedziemy na maksymalnej wydajności oczyszczalni ścieków, ale tam właśnie tutaj z takich bieżących będziemy oczyszczać i modernizować taki punkt, gdzie następuje taka jakby pierwotne odczyszczenie tych ścieków, tam trzeba wyczyścić takie kratki i tak dalej, żeby to też już spowodowało, że ta przepustowość jest większa. No i zastanawiamy się, bo są różne rozwiązania, czy przed rozbudową oczyszczalni ścieków nie wykonać jeszcze takiego kroku, gdzie na części oczyszczalni taką technologię zastosowano, na naszej akurat nie, że zanim te ścieki, zwłaszcza dowożone, dojdą do oczyszczalni, to jest jeszcze taki duży zbiornik, czyli takie duże szambo, gdzie te ścieki są już wstępnie rozcieńczane i podczyszczane i tak dalej i to powoduje, że jakby do tej głównej oczyszczalni nie dociera taki powiedzmy ten ściek taki już po prostu nasycony, tak bym użył takiego słowa, nie wiem czy prawidłowego i być może w tym kierunku pójdziemy jeszcze zanim dojdzie do rozbudowy oczyszczalni ścieków. Ale jesteśmy też w fazie takich po prostu koncepcji, rozmawiamy z projektantami i tak dalej i wydaje mi się, że minimum w tej kadencji to jest kwestia zaprojektowania, tylko pytanie właśnie czego. Czy rozbudowę oczyszczalni ścieków, czy jej modernizacji.
Joanna Musiałkiewicz, przewodnicząca Komisji Finansów: Chciałabym na koniec jeszcze tutaj nawiązać do tematów, jeśli chodzi o Nekielkę i właśnie Trakt Pobiedziski. Chciałam o to pytać, czy Pan burmistrz się orientuje, na jakim to jest etapie? Też wiem, że, że są fazy koncepcji, taki jest plan na przyszły rok. No liczę, że rzeczywiście coś, coś drgnie na tej fali właśnie zrozumienia powiatu wobec potrzeb mieszkańców różnych gmin i potrzeb związanych z drogami powiatowymi. Natomiast też z pewnym niepokojem najpierw o lokalizacji PSZOK-u. Tutaj tak jak radny Świdurski wspomniał co do tej lokalizacji. Natomiast zakładając współczesną technologię i jakby systemy budowania tego typu miejsc liczę, że będzie to miejsce nie uciążliwe dla mieszkańców. Natomiast pewnie w pierwszym odruchu, w pierwszych wrażeniach możemy się spodziewać pewnego rodzaju oporu czy obaw związanych z tą lokalizacją, z tą inwestycją. Natomiast myślę, że tutaj jakby kwestie związane z ekologią i dbałością właśnie o to, żeby te różnej maści sprzęty trafiały do odpowiedniego miejsca przeważy i spotka się ze zrozumieniem społecznym. Cieszę się, że znalazła się inwestycja, o którą też wnioskowałam, czyli kontynuacja ulicy Nekielskiej w Nekielce. I tutaj też z dużą nadzieją liczę, że rzeczywiście kiedy uporamy się już z tym pięknym projektem, który bardzo optymistycznie napawa nas, jakim jest park i całe miasto, które będzie wyglądać naprawdę, będzie powodem do dumy, że podobne, kompleksowe podejście zacznie też, przeniesie się m. in. też do Nekielki. Jesteśmy miejscowością, która się bardzo rozwija. Potrzeby infrastrukturalne są duże w zakresie bezpieczeństwa, oświetlenia, temat świetlicy. Liczę, że rozumiem, że nie w tym roku. Natomiast chciałabym, żebyśmy też rozpoczęli rozmowy, żeby te działania inwestycyjne większe związane z bezpieczeństwem były przemyślane, kompleksowe, żebyśmy troszkę uniknęli takich sytuacji jak, jak na przykład na zebraniu wiejskim, bo u nas pojawia się temat takiej przypadkowości w lokalizacji. Tu próg, tu lampa, tutaj coś. Jakby to tak troszkę zaczyna być koncert życzeń i każdy pod swoim domem chciałby mieć próg zwalniający. Natomiast to musi być jakaś, chciałabym żeby to była przemyślane, przemyślane działania. Także liczę, że jeśli nie znalazło się to w budżecie na rok 2026, to nie znaczy, że nie rozpoczniemy rozmów i i przymiarek do realizacji tych przedsięwzięć. Tyle z mojej strony.
Radny Gerard Grzeszczyk: Ja przepraszam, że drugi raz zabieram głos, ale w trakcie wypowiedzi burmistrza, jak mówił o oczyszczalni, to mi się wydało, że ja nie zauważyłem w projekcie budżetu żadnych inwestycji na kanalizację sanitarną? Czy są jakieś przewidziane inwestycje, czy nie ma w ogóle? To było moje pytanie.
Karol Balicki, burmistrz Nekli: To znaczy zadania z kanalizacji sanitarnej realizowaliśmy w ostatnich latach głównie z dofinansowań zewnętrznych. W większości był to program rozwoju obszarów wiejskich, słynny PROW. I tutaj przypomnę tylko, że to była kwestia kanalizacji całego Starczanowa. To była kwestia kanalizacji części Nekli skupionej wokół ulicy Modrzewiowej, Jaśminowej, Stadionowej. To była kwestia kanalizacji ulicy Małej, Gnieźnieńskiej i to były takie ostatnie projekty, które były realizowane i powiem, że nawet nie myśleliśmy, że w tych ostatnich latach uda się zadań zrealizować tak dużo. Stąd w pewnym momencie nawet wzięliśmy pożyczkę z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej na taki pewien zakres dotyczący ulicy Małej. A potem się okazało, że jeszcze jest dodatkowa kasa właśnie z PROW-u i stąd udało się te zadania zrealizować. Tam jeszcze był wodociąg, m.in. w Stępocinie, nowa sieć wodociągowa. Do tego doszły modernizacje suwów poprzez zakup agregatów. Szanowni Państwo, dzisiaj też jest taka dyskusja, że tam na te środki obrony ludności gminy zakupują agregaty. My już to dawno mamy. Wszystkie suwy są wyposażone w agregaty, także w momencie, kiedy jest wyłączany prąd, właściwie mieszkańcy w żaden sposób nie odczuwają tego, nie wiąże się to z tym, że brakuje wody i po prostu te agregaty są automatyczne, załączają się i po prostu tak to funkcjonuje. Do tego też ze środków unijnych pozyskaliśmy agregat przy urzędzie gminy też automatycznie załączany, także w ciągu kilku sekund od wyłączenia prądu właściwie nie zauważamy tego i wszystko pracuje. No i powracając tutaj do tematu pana radnego. Tylko ewentualnie jakieś możliwości jeszcze zewnętrzne dofinansowania. Jest taki tam program z KPO, trochę był szumnie zapowiadany. Okazało się, że wniosków wpłynęło chyba koło 100 na całe nasze województwo. Dostało chyba 17 projektów. Pojawia się informacja, że być może część środków będzie na ten cel odblokowana i tutaj mamy głównie taki projekt złożony w kierunku Kokoszek, czyli ul. Norwida, Reja, Parkowa, czyli takie niedobitki w mieście i chcemy dalej iść w kierunku Kokoszek i Stępocina w przyszłości, bo tutaj po prostu mamy rurociąg wystawiony. Dlaczego te odcinki? Dlatego, że w tym programie liczyła się, jednym z kryterium wyboru była ilość punktów, która zostanie podłączona po wybudowaniu tej sieci, czyli krótko mówiąc, taki odcinek np. do Stroszek nie kalkulowałby się tutaj, żeby składać, ponieważ pomiędzy końcówką sieci a Stroszkami podłączylibyśmy bardzo mało podmiotów i tych kryteriów byłoby mniej, dlatego tutaj ta część miejska, gdzie te domy są i ta część tutaj powiedzmy Wiosny Ludów końcówka, Kokoszki, gdzie też wykazywaliśmy, że przełączenia w jakiejś liczbie by były, ale w tej 17 nie jesteśmy. Może te środki zostaną odblokowane tak jak wcześniej, ale jesteśmy gdzieś tam w grze powiedzmy, gdzieś na liście rezerwowej, ale też trzeba powiedzieć sobie uczciwie, że chcąc iść dalej z kanalizacją trzeba by było wrócić do oczyszczalni ścieków, bo przepustowość oczyszczalni ścieków już jest na granicy wytrzymałości. Są takie dni jak te, które się zbliżają, czyli okres Bożego Narodzenia, gdzie jesteśmy więcej w domach itd., takie dni jak Sylwester, gdzie my sobie więcej bytujemy w domu i tych ścieków dostarczanych do oczyszczalni jest więcej niż takiego powszechnego dnia.
10 1
Ręka rękę myje. Jeden wielki kącik adoracji od 15 lat… Te same 🤠 przy korycie
7 1
Bełkot! Gdyby takie odpowiedzi padały w korporacji do końca dnia zobaczyłby kadrową i kartonik!
No ale cóż; Polska gminna w pełnej *krasie* 🤣
5 1
Na wóz z gnojem i za oborę!
3 0
Widzę wielką miłością darzycie swoją *władzę*? 🤣🤣🤣🤣🤣🤣🤣🤣🤣🤣
2 0
borynową wywieźli na rozstaje dróg, a nie za oborę ;)
Użytkowniku, pamiętaj, że w Internecie nie jesteś anonimowy. Ponosisz odpowiedzialność za treści zamieszczane na portalu wrzesnia.info.pl. Dodanie opinii jest równoznaczne z akceptacją Regulaminu portalu. Jeśli zauważyłeś, że któraś opinia łamie prawo lub dobry obyczaj - powiadom nas [email protected] lub użyj przycisku Zgłoś komentarz