Krwawy Willy z Miłosławia. Poszukiwany żywy lub martwy

Wilhelm Fitzke dusił bułki w piekarni ojca, ale od życia chciał czegoś więcej. Dusił więc i gazował ludzi w obozie koncentracyjnym. Rzeczpospolita nie zdołała ukarać zbrodniarza.

Niewysoki, ciemny blondyn. Wilhelm Fitzke, urodzony w 1908 roku, był synem miłosławskiego piekarza Wilhelma seniora (matka Otylia z d. Gatczengis). Rodzina od pokoleń zajmowała się piekarstwem. Jego dziadek Adolf w miejscowym cechu piekarskim był nawet majstrem egzaminacyjnym. Willy uchodził za stuprocentowego Polaka pochodzenia niemieckiego. Ukończył szkołę powszechną. W latach 1929–1931 odbył zasadniczą służbę wojskową. Nie chciał wypiekać chleba i kontynuować rodzinnych tradycji. Marzyła mu się kariera i zwiedzanie świata. Taką możliwość stworzyła wojna.

AŻ DO ŚMIERCI

Willy stał się Niemcem. 2 października 1939 roku wstąpił do policji pomocniczej (Hilsfpolizei) i został kandydatem do SS. Już 4 listopada trafił do kompanii wartowniczej w obozie koncentracyjnym w Forcie VII w Poznaniu, który podlegał wówczas Gestapo: 

– Przysięgam Ci, Adolfie Hitlerze, lojalność i odwagę oraz ślubuję posłuszeństwo Tobie i wyznaczonym przez Ciebie przełożonym, aż do śmierci – deklarował Wilhelm Fitzke.

Kompania wartownicza składała się wówczas z folksdojczów i policjantów pomocniczych, takich jak nasz Willy. Była to grupa, w której nie brakowało osób o zdegenerowanej psychice. Przemoc i tortury były na porządku dziennym.

OBÓZ KRWAWEJ ZEMSTY

Gdy Fitzke służył w Konzentrationslager Posen (KL Posen), miejsce to zostało nazwane przez założycieli „obozem krwawej zemsty". Niemcy mścili się na ludziach, którzy stawili opór pruskiemu zaborcy. Dlatego w ramach Intelligenzaktion trafili tutaj m.in.: powstańcy wielkopolscy, powstańcy śląscy, urzędnicy, nauczyciele i profesorowie, księża, działacze polityczni, samorządowi i społeczni. Większość z nich zginęła w masowych egzekucjach w lasach Palędzia, Zakrzewa, Dąbrówki i Dębienka niedaleko Poznania. Część mordowano na miejscu w Forcie VII.

Piekarz z Miłosławia służył w obozie koncentracyjnym do 31 stycznia 1940 roku. Dlatego współuczestniczył w kolejnej zbrodni. W specjalnym bunkrze zagazowano tlenkiem węgla kilka grup osób chorych psychicznie ze szpitali w Owińskach, z Dziekanki w Gnieźnie oraz pacjentów oddziału psychiatrycznego szpitala przy ulicy Grobla w Poznaniu.

– Fitzke jest niezastąpiony na dłuższą metę – ocenił pracę miłosławianina Herbert Lange, komendant KL Posen.

TRAMPOLINA DO KARIERY

Morderczy sprawdzian w Forcie VII nie poszedł na marne. Kariera 30-latka przyśpieszyła. Przeszedł przeszkolenie oficerskie w Gdańsku, następnie został oddany do dyspozycji starosty w Kępnie. Po podbojach Niemców w Związku Radzieckim w latach 1941–1942 miał zostać kierownikiem fabryki pod Smoleńskiem. Tam też Fitzke został wcielony do wojska, gdy front ruszył na zachód. Został ranny i skierowany do rezerwy.

W 1944 roku pojawił się w Poznaniu i rozpoczął pracę operacyjną jako agent Gestapo na terenie powiatu wrzesińskiego.

PO CYWILNEMU

Wilhelm Fitzke pracował po cywilnemu. Nie chciał za to zapłaty, uważał się za ideowca. Wciągnął do tego wolontariatu swojego młodszego brata Arthura (ur. 1917). Po polsku mówili jak Polacy, znali teren. Potrafili samodzielnie zebrać informacje. Ale niektórzy znali ich facjaty. Dlatego werbowali informatorów, „podagentów" – Polaków – aby docierali tam, gdzie oni mogli być zdekonspirowani.

Werbunek wyglądał w ten sposób, że Gestapo aresztowało różnych ludzi, pod różnymi zarzutami. W trakcie śledztwa funkcjonariusze werbowali te osoby do własnych potrzeb. W ten sposób Willy pozyskał co najmniej dziewięcioro informatorów w Miłosławiu – dzisiaj znanych z imienia i nazwiska.

Działalność braci Fitzków została podsumowana po wojnie przez Główną Komisję Badania Zbrodni Hitlerowskich:

– Obie te osoby pozostają pod zarzutem popełnienia zbrodni na szkodę ludności polskiej, przy czym mowa jest o współudziale w morderstwach – raportował wiceprokurator A. Lehmann.

ZWIALI DO NRF

Raport ten powstał w roku 1972, ale obaj zbrodniarze byli ścigani od zakończenia wojny. Uciekli z Miłosławia w styczniu 1945. Czynności dochodzeniowo-śledcze w ich sprawie co kilka lat podejmował kontrwywiad bezpieki. Ostatni raz informacje na ten temat zbierał w latach 70. Okazało się, że obaj przebywają na terenie Niemieckiej Republiki Federalnej – jak wówczas nazywano Niemcy Zachodnie.

Dzisiaj wiemy, że Wilhelm przebywał w Hamburgu, a Arthur w Rotenburgu. Władze niemieckie dowiedziały się o przeszłości swoich dwóch obywateli i wszczęło przeciwko nim dochodzenie. Zostało jednak umorzone.

Dalsze losy braci Fitzków są nieznane.

Fotografia główna: Zdjęcie legitymacyjne Wilhelma Fitzke z archiwum Gestapo.