Wydłużony krok towarzysza Gierka – czyli jak powstała gmina Kołaczkowo [FOTO]

W tym roku mija 50. rocznica powstania gminy Kołaczkowo w kształcie, jaki dzisiaj znamy. Poniżej słów kilka o tym, jak i dlaczego do tego doszło.

Gmina Kołaczkowo została powołana do życia na mocy reformy administracji z początku lat 70. XX wieku. Wytyczne w tym względzie uchwalono na VI Zjeździe PZPR w grudniu 1971 roku. Ustawa likwidująca gromady i przywracająca duże gminy zbiorcze została ogłoszona 1 grudnia 1972 (wchodziła w życie 1 stycznia 1973). Reformę wprowadzono w szalonym tempie. Ówczesny samorząd był strukturą hierarchiczną, dlatego inicjatywa należała do organów samorządowych szczebla wojewódzkiego.

Tak więc już 5 grudnia 1972 roku Wojewódzka Rada Narodowa w Poznaniu podjęła decyzję o utworzeniu gminy Kołaczkowo z siedzibą Gminnej Rady Narodowej w Kołaczkowie. W skład gminy weszły obręby geodezyjne: Bieganowo, Borzykowo, Budziłowo, Cieśle Małe, Cieśle Wielkie, Gałęzewice, Gorazdowo, Grabowo Królewskie, Kołaczkowo, Krzywa Góra, Łagiewki, Sokolniki, Spławie, Szamarzewo, Wszembórz, Zieliniec, Żydowo. Gminę Kołaczkowo zlepiono z dwóch dawnych gromad – Borzykowo i Sokolniki. Wybory do Gminnej Rady Narodowej w Kołaczkowie nie odbyły się. 35-osobowy skład GRN stworzono ze starych radnych gromadzkich.

Inauguracyjna sesja nowej gminy odbyła się 5 styczna 1973 roku w siedzibie GS Borzykowo – dawnym dworku Leitgeberów w Borzykowie. Przewodniczącym GRN Kołaczkowo został wybrany Edmund Morzewski. Powołano prezydium, w którego składzie znalazł się przewodniczący, jego zastępca oraz przewodniczący komisji rady.

– Realizacja programu społeczno-gospodarczego na lata 1970–1975 wymaga jednak – jak to określił towarzysz Edward Gierek – wydłużonego kroku, a więc przyśpieszenia zmian i usprawnienia tych odcinków naszego życia, które nie nadążają za tempem zachodzących przemian i potrzebami szybko zmieniającymi się kraju (Edward Gierek odwiedził gminę Kołaczkowo w połowie lat 70., a dokładniej Kombinat PGR Bieganowo – przyp. red.). Takiego przyśpieszenia i unowocześnienia wymagają też dzisiaj wszystkie jednostki społeczne i gospodarcze pracujące na rzecz rolnictwa i wzrostu produkcji rolnej. Zależy to od rolników, poczynając od władz, na administracji i instytucji wszystkich szczebli kończąc – mówił Edmund Morzewski podczas inauguracyjnej sesji GRN w Kołaczkowie.

W trakcie inauguracji gminy Kołaczkowo przedstawiono naczelnika gminy, Stanisława Paryska. Wygłosił on swoje exposé. Mówił przede wszystkim o ustroju rolnym nowej gminy. Przytoczył szereg danych. Kombinat PGR Bieganowo miał 3486 ha, RSP Krzywa Góra 198 ha, natomiast w 17 miejscowościach funkcjonowało 777 gospodarstw należących do tzw. rolników indywidualnych, o łącznym areale 7573 ha. To właśnie im naczelnik poświęcił najwięcej uwagi, ponieważ 77 proc. gospodarstw indywidualnych w gminie Kołaczkowo miało powierzchnię 10 ha i więcej, a więc były stosunkowe duże jak na ówczesne standardy.

– W takich gospodarstwach jest możliwość wprowadzenia uproszczeń produkcji roślinnej lub zwierzęcej, wprowadzenia specjalizacji. Wymaga to dużego wysiłku ze strony Wysokiej Rady, POP (Podstawowych Organizacji Partyjnych – przyp. red.), kół ZSL (Zjednoczone Stronnictwo Ludowe – przyp. red.) oraz całego aktywu, urzędu gminy odnośnie prowadzenia jak najdalej idącej pracy politycznej, odnośnie uświadamiania rolników o celowości prowadzenia uproszczeń lub specjalizacji gospodarstw. Prowadzone badania pokazują, że gospodarstwa specjalizujące się dają wyższą produkcję przy niższych nakładach. Rachunek ekonomiczny w takich gospodarstwach jest wyższy – mówił wówczas Stanisław Parysek.

Urząd gminy składał się z trzech komórek: biura urzędu gminy (w którym pracowało 11 osób), Służby Rolnej (6 osób) i Urzędu Stanu Cywilnego (2 osoby). Urzędnicy musieli początkowo rezydować w Borzykowie, bo dopiero rozpoczynała się budowa centrum administracyjnego w Kołaczkowie. W ciągu trzech następnych lat powstał budynek administracyjny, przychodnia, wiejski dom handlowy, przedszkole i świetlica wiejska. Do obsługi rolnictwa stworzono Spółdzielnię Kółek Rolniczych, na bazie dawnego MBM-u i POM-u.

Dlaczego wybrano Kołaczkowo na siedzibę gminy? Zadecydowały o tym względy historyczne i polityczne. Kołaczkowo w latach 1908–1927 było siedzibą obwodu – jednostki administracyjnej o charakterze porządkowym. Urzędowali tutaj za czasów pruskich komisarze, a polskich – wójtowie. Pamiątką po tym jest budynek komisariatu. Dzisiaj to siedziba Zakładu Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej. W latach 70. mieszkańcy Kołaczkowa mieli mocne wpływy w partii. Na przykład, I sekretarzem Komitetu Gromadzkiego PZPR w Borzykowie był kołaczkowianin Bronisław Wojciuch. Kolejny kołaczkowianin – Tadeusz Waszak – był delegatem na plenum KC PZPR. Kołaczkowo ponoć lubił także Józef Cichowlas, I sekretarz powiatowy PZPR. Stąd wcześniejsza (w 1971 roku) lokalizacja tutaj Gminnego Ośrodka Kultury oraz remont pałacu Reymonta.