Czym jest podeszwa płużna?
Podeszwa płużna to nadmiernie zagęszczona warstwa gleby, uznawana za jedną z najczęstszych „chorób” ziemi. Zazwyczaj znajduje się na głębokości 25–30 cm i może mieć grubość do 15 cm. Jej powstawanie jest efektem wieloletnich błędów w uprawie, a nie jednorazowych działań. Co ciekawe, występuje zarówno w tradycyjnej uprawie orkowej, jak i w systemach bezorkowych. Badania potwierdzają, że nawet po dwóch latach od przeprowadzenia głęboszowania gleba wykazuje poprawę swoich właściwości fizycznych i zdolności retencji wody. Głęboszowanie, stosowane w przypadku nadmiernie zagęszczonej warstwy podglebia, pozwala wyeliminować konieczność tradycyjnej orki, wspierając praktyki uprawy konserwującej, takie jak mulczowanie. Maszyny Rolmako to niezawodne rozwiązanie do głębokiego spulchniania, które sprzyja regeneracji gleby i wprowadzaniu bardziej zrównoważonych technologii uprawy.
Czym jest głęboszowanie?
Głęboszowanie to specjalistyczny zabieg agromelioracyjny, wykonywany za pomocą głębosza, którego głównym celem jest poprawa warunków powietrzno-wodnych w glebie na głębokości dostępnej dla korzeni roślin. Metoda ta jest szczególnie przydatna na różnych typach gleb, zwłaszcza tam, gdzie ruch wody i rozwój korzeni są utrudnione. Dotyczy to głównie gleb średnich i ciężkich, które charakteryzują się zbitą, nieprzepuszczalną strukturą w głębszych warstwach, w tym obecnością podeszwy płużnej. Rzadziej głęboszowanie wykonuje się na glebach lekkich, gdzie warstwy podglebia są nadmiernie zbite. Zabieg ten, mimo że bywa niedoceniany przez część rolników, jest kluczowy na terenach, gdzie woda stagnuje wiosną lub po intensywnych opadach, ograniczając wzrost roślin w trakcie okresu wegetacyjnego. Głęboszowanie skutecznie wspomaga gospodarkę wodną i poprawia strukturę gleby, przyczyniając się do lepszych plonów.
Problem nadmiernego zagęszczania gleby
Zagęszczanie gleby spowodowane naciskiem kół ciągników i maszyn rolniczych znacząco wpływa na jej właściwości fizyczne, bilans wodny, zawartość próchnicy oraz wzrost roślin. Gleba o zaburzonej strukturze charakteryzuje się ograniczoną przepuszczalnością dla wody i powietrza, co prowadzi do spadku jej aktywności biologicznej i chemicznej. W takich warunkach rozwój systemu korzeniowego roślin jest utrudniony. Problem ten dotyka szczególnie upraw wymagających intensywnych zabiegów agrotechnicznych, takich jak buraki cukrowe czy warzywa. W tych uprawach często powstaje zbita warstwa gleby na głębokości 30–40 cm, znana jako podeszwa płużna. Tworzenie się tej warstwy jest również wynikiem corocznego wykonywania orki na tej samej głębokości. Lemiesz pługa, płoza oraz koła ciągnika, zwłaszcza w bruździe, dodatkowo przyczyniają się do ugniatania gleby, pogłębiając problem.
Zmniejszenie liczby przejazdów
Aby ograniczyć liczbę przejazdów po polu, warto korzystać z maszyn wielofunkcyjnych, które umożliwiają wykonywanie kilku operacji w jednym przejeździe. Przykładem takiego sprzętu jest kultywator do bezorkowej uprawy gleby U436 oraz inne urządzenia oferowane przez firmę Rolmako, które minimalizują konieczność wielokrotnych przejazdów roboczych. Istotne jest również zmniejszenie poślizgu kół napędowych poprzez zastosowanie szerokich opon, kół bliźniaczych lub obniżenie ciśnienia w ogumieniu. Na glebach ciężkich, koła bliźniacze pozwalają na sprawną pracę nawet przy wyższej wilgotności, umożliwiając realizację zadań w optymalnym terminie. Zagęszczanie gleby, szczególnie warstwy ornej, staje się problematyczne podczas zbiorów roślin takich jak buraki cukrowe czy marchew. Prace te często odbywają się późną jesienią, kiedy gleba jest wyjątkowo wilgotna, co dodatkowo zwiększa ryzyko jej ugniatania.
Efektywność głęboszowania
Głęboszowanie to skuteczny sposób na usuwanie nadmiernych zagęszczeń w glebie i przywracanie jej optymalnych właściwości. Najlepszym momentem na przeprowadzenie tego zabiegu jest okres przed siewem lub zaraz po zbiorach. Zaleca się wykonywanie głęboszowania co 3–4 lata, aby utrzymać glebę w dobrej kondycji.
Głębosz to prosta, ale efektywna maszyna rolnicza, wyposażona w zęby zakończone dłutami, które penetrują glebę na głębokość 40–60 cm. Dzięki temu głębsze, zbite warstwy gleby, których nie narusza tradycyjna orka, zostają skutecznie spulchnione, co poprawia przepuszczalność wody i umożliwia lepszy rozwój korzeni.
Maszyny Rolmako do głęboszowania:
Niedoceniona funkcja głęboszy
Proces zagęszczania gleby postępuje stopniowo podczas prac polowych, szczególnie na glebach ciężkich. Prowadzi to do zmniejszenia przepuszczalności i ograniczenia dostępu powietrza, co sprzyja tworzeniu zastoin wodnych i innych niekorzystnych zjawisk.Najprostszym i najbardziej efektywnym sposobem przeciwdziałania temu problemowi jest głębokie spulchnianie gleby za pomocą głęboszy. Maszyny te, pracując na głębokości 40–60 cm, rozrywają zbite warstwy ziemi, co przyczynia się do ich rozluźnienia. W efekcie gleba zyskuje lepszą przepuszczalność, napowietrzenie, zdolność do pochłaniania wody oraz poprawę funkcjonowania systemów drenarskich.
Korzyści z głębokiego spulchniania gleby
Głębokie spulchnianie przynosi znaczną poprawę warunków wodno-powietrznych w glebie, co pozytywnie wpływa na rozwój różnych upraw. Wśród jego zalet można wymienić: lepsze przemieszczanie się wody z głębszych warstw gleby, zwiększoną przepuszczalność podczas intensywnych opadów oraz efektywne napowietrzenie na większych głębokościach. Zabieg ten zapewnia trwałe korzyści, zwiększając zdolność gleby do magazynowania wody i tworząc korzystne warunki dla roślin, zwłaszcza w czasie suszy, dzięki czemu lepiej radzą sobie w trudnych warunkach pogodowych.
Dlaczego warto wykonywać głęboszowanie?
Uproszczone techniki uprawy mogą prowadzić do degradacji naturalnej struktury gleby, co utrudnia przepływ wody i powietrza. Głębokie spulchnianie gleby pozwala zwiększyć jej zdolność do absorpcji wody nawet o 50%. Zabieg ten ma kluczowe znaczenie zarówno na terenach równinnych, gdzie zmniejsza ryzyko zalewania, jak i na obszarach nachylonych, gdzie skutecznie przeciwdziała erozji gleby.
Wpływ na plonowanie
Głęboszowanie to zabieg agromelioracyjny, który poprawia gospodarkę wodną gleby i eliminuje problemy związane z nadmiernym jej zagęszczeniem. Jego głównym celem jest usunięcie podeszwy płużnej, która negatywnie wpływa na rozwój systemów korzeniowych, zwłaszcza roślin o korzeniach palowych. Zbita warstwa gleby utrudnia korzeniom przenikanie w głąb, co prowadzi do ich deformacji i obniżenia jakości plonów. Rośliny głęboko zakorzeniające się, takie jak buraki cukrowe, lucerna, ziemniaki czy warzywa, wykazują szczególnie pozytywną reakcję na głęboszowanie, co przekłada się na ich lepszy rozwój i wyższe plony.
Kiedy warto wykonać głęboszowanie?
Głęboszowanie staje się konieczne, gdy na polu obserwuje się zastoiska wodne wiosną lub po intensywnych opadach, a maszyny rolnicze mają trudności z pracą na odpowiedniej głębokości. Nadmierne ugniatanie gleby przez ciężki sprzęt może prowadzić do zagęszczenia warstw gleby nawet do głębokości 60 cm, co negatywnie wpływa na jej strukturę, gospodarkę wodną i poziom próchnicy. Takie zmiany utrudniają rozwój korzeni, ograniczają dostęp roślin do składników odżywczych i wody, co w efekcie obniża plony i ich jakość. Głęboszowanie pozwala przywrócić glebie odpowiednie warunki do wzrostu roślin i poprawić efektywność produkcji rolniczej.
Optymalny moment na głęboszowanie
Głęboszowanie najlepiej wykonywać po zbiorach, gdy gleba jest sucha. Prace przeprowadzane w warunkach nadmiernej wilgotności mogą być nieefektywne, a nawet pogorszyć stan gleby, prowadząc do jej dalszego zagęszczenia. Zabieg ten szczególnie poleca się w okresach suszy, ponieważ zwiększa zdolność gleby do zatrzymywania wody. Głęboszowanie jest również rekomendowane podczas rekultywacji ugorów, pastwisk, pól uprawianych w monokulturze oraz przed nasadzeniami drzew i krzewów. Po przeprowadzeniu głęboszowania, orka zimowa staje się mniej pracochłonna i wymaga mniejszego zużycia paliwa, gdyż można ją wykonywać na głębokości około 20 cm, bez ryzyka obniżenia plonów.
Zasady wykonywania głęboszowania
Aby zniwelować negatywne skutki podeszwy płużnej, głęboszowanie powinno być wykonywane regularnie, co 3–4 lata. W systemach uprawy bezorkowej zabieg ten można przeprowadzać rzadziej niż w tradycyjnej uprawie orkowej, jednak zaleca się jego planowanie raz na 4 lata, niezależnie od przyjętej metody. Głęboszowanie powinno sięgać 10–15 cm głębiej niż najgłębsza warstwa dotychczasowej uprawy. Po jego wykonaniu orkę można zmniejszyć o kilka lub kilkanaście centymetrów, w zależności od głębokości stosowanej w latach, gdy głęboszowanie nie jest realizowane. Przy niewielkiej ilości resztek pożniwnych zaleca się wykonywanie orki na głębokości około 20 cm.
Jak ocenić zwięzłość gleby
Głęboszowanie to zabieg wymagający dużego nakładu energii, dlatego warto przeprowadzać go tylko wtedy, gdy jest naprawdę potrzebny. Choć zaleca się wykonywanie go co 4 lata, lepiej najpierw sprawdzić, na jakiej głębokości znajdują się zagęszczone warstwy gleby. Do pomiaru zwięzłości można użyć penetrometrów, ale równie dobrze sprawdzi się prostsza metoda – wciśnięcie zaostrzonego pręta w ziemię. Stan gleby można ocenić także poprzez obserwację dna bruzdy podczas orki lub wykonanie odkrywki, co pozwala zobaczyć, na jakiej głębokości rozwija się system korzeniowy roślin. Dzięki tym metodom można dokładnie określić potrzeby gleby i dostosować głębokość głęboszowania.
Czy konieczne jest głęboszowanie całego pola?
Obecność zastoisk wodnych nie zawsze oznacza, że gleba jest zbita wyłącznie w tych miejscach. Na nierównych polach woda z wyżej położonych terenów spływa w zagłębienia, dlatego spulchnianie należy przeprowadzić na głębokości 10–15 cm poniżej warstwy zagęszczenia. Redlice głębosza unoszą i rozcinają glebę, co zmniejsza opory podczas pracy i wydłuża żywotność części eksploatacyjnych. Zabieg można ograniczyć do miejsc szczególnie narażonych na zagęszczenie, takich jak ścieżki przejazdowe czy uwrocia. Jeśli głęboszowanie zastępuje orkę, należy dostosować je do stanu gleby i wymagań uprawianych roślin. W przypadku, gdy podglebie nie jest nadmiernie zagęszczone, spulchnianie może obejmować jedynie warstwę orną.
Ważne aspekty podczas głęboszowania:
Pług dłutowy jako alternatywa dla orki
Pług dłutowy to wszechstronne narzędzie, które może zastąpić kilka innych maszyn, przynosząc znaczące oszczędności. Jego główne zadania to kruszenie, napowietrzanie gleby oraz głębokie spulchnianie warstw podglebia, co znacząco poprawia strukturę ziemi. Dzięki jego zastosowaniu woda łatwiej przenika do głębszych warstw gleby, co zwiększa jej zdolność magazynowania, szczególnie podczas intensywnych opadów. Pług dłutowy umożliwia rezygnację z tradycyjnej orki, jednocześnie ograniczając nadmierne przesuszanie gleby. W połączeniu z wałem kolczastym pozwala przygotować pole bezpośrednio pod siew, upraszczając proces uprawy.
Zalety głębokiego spulchniania:
Wymagający, ale efektywny zabieg poprawiający plony
Rolnicy planujący głęboszowanie powinni zadbać o odpowiedni sprzęt oraz ciągnik o wystarczającej mocy, dostosowanej do specyfiki maszyny. Moc ciągnika zależy od modelu głębosza, rodzaju zastosowanych zębów i głębokości pracy. Ponieważ praca głębosza wiąże się z dużymi oporami gleby, nie każdy ciągnik jest w stanie sprostać temu wyzwaniu, co stanowi jedną z przyczyn ograniczonej popularności tego zabiegu. Mimo to, biorąc pod uwagę znaczący wzrost plonów oraz fakt, że głęboszowanie wykonuje się raz na kilka lat, inwestycja ta jest opłacalna ekonomicznie i przynosi długoterminowe korzyści dla gospodarstwa.
Różne rodzaje elementów roboczych – jak dobrać odpowiednie?
Głębosze Rolmako charakteryzują się różnorodnością typów zębów oraz ich rozmieszczeniem na ramie, co wpływa na sposób spulchniania gleby. Kształt i konstrukcja zębów mają kluczowe znaczenie dla efektywności pracy. Model U602 wyposażony jest w zęby z prostym trzonem, co pozwala na głębokie zagłębianie się i przechodzenie przez rozluźnioną warstwę gleby bez jej mieszania. Szerokość redlicy w tym modelu determinuje zakres spulchniania gleby. W modelach U608, U614 oraz U619 zastosowano system Michel z zakrzywionymi trzonami, które unoszą glebę, zwiększając obszar spulchniania. Zęby tego typu generują siły boczne, dlatego są rozmieszczane naprzemiennie, co pozwala na równomierną i efektywną pracę na polu. Wybór odpowiedniego rozwiązania zależy od rodzaju gleby i specyficznych potrzeb uprawy.
Rozmieszczenie zębów na jednej lub dwóch belkach
W tradycyjnych głęboszach, takich jak Rolmako U602, U608 i U632, zęby rozmieszczone są w jednym rzędzie. Modele U608 i U632 standardowo wyposażono w sprzęg do siewnika, co zwiększa ich funkcjonalność, podczas gdy w U602 sprzęg ten dostępny jest jako opcja dodatkowa. Otwarta konstrukcja ramy w tych modelach umożliwia przeniesienie napędu na dodatkowe maszyny aktywne dzięki trójpunktowemu układowi zawieszenia. Symetryczne ułożenie zębów na jednej belce zapewnia równomierne spulchnianie gleby na całej szerokości pracy. Model U614, z ramą w kształcie litery V, charakteryzuje się mniejszym zapotrzebowaniem na moc, co czyni go bardziej efektywnym energetycznie. Głębosze z zębami rozmieszczonymi na dwóch belkach, takie jak U619, U624 czy U638, zyskują coraz większą popularność. Dwurzędowa konstrukcja pozwala na bardziej intensywne spulchnianie gleby, co skutecznie rozbija zbite warstwy w dolnych partiach gleby, zwiększając efektywność zabiegu.
Ząb prosty z dłutem 100 mm lub 300 mm
W głęboszu U602 standardowym elementem roboczym jest ząb z dłutem o szerokości 100 mm, który można wymienić na szerszy model o szerokości 300 mm. Ząb wyposażony jest w trzon z dwoma wymiennymi osłonami, wykonanymi z hartowanej stali borowej. Dłuto, zintegrowane z bocznymi podcinaczami, tworzy jednolity element roboczy. Trzon zęba posiada uchwyty umożliwiające montaż kul drenarskich, a jego kąt natarcia zapewnia łatwe i płynne zagłębianie się w glebę. Wbudowane hartowane tuleje w trzonie i uchwytach chronią otwory przed nadmiernym zużyciem. Zabezpieczenie przed przeciążeniem realizowane jest za pomocą śruby M20, a w wersji z hydraulicznym zabezpieczeniem praca odbywa się płynnie dzięki akumulatorowi gazowemu. Symetryczne rozmieszczenie zębów na jednej belce poprzecznej pozwala na równomierne spulchnianie gleby na całej szerokości roboczej. Proces ten nie miesza wierzchniej warstwy ziemi, pozostawiając resztki roślinne na powierzchni, co chroni glebę przed erozją i niekorzystnym wpływem warunków atmosferycznych.
Ząb zakrzywiony typu Michel
Rolmako oferuje szeroką gamę głęboszy wyposażonych w zęby typu Michel, dostępnych w modelach takich jak U608 (wersja Michel small), U614 i U619. Dzięki zoptymalizowanej geometrii, zęby te zapewniają płynne i stopniowe wnikanie w glebę, skutecznie ją rozluźniając. Zakrzywiony trzon zęba unosi glebę, a następnie umożliwia jej swobodne opadnięcie, co znacząco poprawia napowietrzenie i nawilżenie ziemi. Specjalna konstrukcja zęba Michel zmniejsza opory pracy, co pozwala na efektywne spulchnianie gleby przy jednoczesnym zatrzymywaniu wilgoci. Dwustronne dłuto wydłuża okres eksploatacji elementu roboczego, a zęby wykonane są z wysokiej jakości stali borowej o twardości 50 HRC, gwarantując trwałość i skuteczność działania przy niskim zapotrzebowaniu na moc. Bogata oferta konfiguracji zębów Michel sprawia, że głębosze Rolmako wyróżniają się na rynku jako kompleksowe rozwiązanie dla różnych potrzeb rolników.
Ząb ATLAS
Zęby stosowane w głęboszach U638 i U632 charakteryzują się wyjątkową trwałością dzięki użyciu najwyższej jakości materiałów. Standardowy zestaw wyposażenia obejmuje dłuto, płozę oraz osłonę trzonu, a opcjonalnie dostępny jest podcinacz skrzydełkowy. Wszystkie elementy narażone na intensywne zużycie są wzmocnione węglikiem spiekanym, a części eksploatacyjne dodatkowo napawane, co znacząco zwiększa ich żywotność i ogranicza konieczność częstego serwisowania.
Zalety elementów roboczych Atlas z węglikiem spiekanym w standardzie:
Ząb z dłutem typu Ripper
Ząb pługa dłutowego U624 został zaprojektowany tak, aby płynnie i stopniowo zagłębiać się w glebę. Dzięki optymalnej konstrukcji generuje stosunkowo niewielkie opory, skutecznie spulchniając glebę i poprawiając przepływ wody oraz powietrza do upraw. Dwustronne dłuto zwiększa trwałość elementu roboczego, a boczne podcinacze poszerzają rowek, wzmacniając efekt nawadniania. Dodatkowym elementem zęba jest centralny nacinacz w kształcie "płetwy rekina", który wspomaga penetrację gleby, zmniejsza opory trzonu oraz chroni go przed uszkodzeniami. Opcjonalne wykończenie elementów roboczych węglikiem wolframu gwarantuje nawet trzykrotnie dłuższą żywotność, co sprawdza się szczególnie na glebach piaszczystych.
Rodzaje amortyzacji elementów roboczych
Proste rozwiązanie oparte na zabezpieczeniu śrubą ścinaną można zastąpić bardziej zaawansowanymi systemami amortyzacji, takimi jak mechaniczne zabezpieczenie sprężynowe typu Non-stop lub hydrauliczne zabezpieczenie przeciążeniowe, w zależności od modelu maszyny.
Zabezpieczenie sprężynowe
Mechaniczny system sprężynowy, stosowany w głęboszach, wykorzystuje podwójną sprężynę do ochrony maszyny. W przypadku napotkania przeszkody, np. kamienia, ząb wraz ze słupicą odchyla się, ściskając sprężynę. Po ominięciu przeszkody element roboczy automatycznie powraca do pierwotnej pozycji.
Każdy ząb reaguje niezależnie na przeszkody, a sprężyny absorbują siły powstałe podczas kolizji, chroniąc maszynę przed uszkodzeniem. Dzięki temu elementy robocze szybko wracają do ustawionej pozycji roboczej. Sprężynowe zabezpieczenie przeciążeniowe jest standardowym wyposażeniem wielu modeli głęboszy, zapewniając niezawodną i płynną pracę.
Hydrauliczne zabezpieczenie przeciążeniowe
Hydrauliczny system przeciążeniowy w głęboszach zapewnia precyzję pracy, łatwość obsługi oraz wysoką efektywność. W tej wersji każdy ząb wyposażony jest w siłownik hydrauliczny, połączony przewodami z akumulatorem, który kontroluje siłę reakcji na napotkaną przeszkodę. Gdy ząb natrafi na przeszkodę, np. kamień, olej hydrauliczny przepływa do zbiornika, co pozwala na odchylenie cylindra. Po ominięciu przeszkody cylinder automatycznie powraca do pozycji roboczej. Regulacja siły, przy której ząb reaguje, jest możliwa poprzez dostosowanie ciśnienia w układzie. Akumulator hydrauliczny o dużej pojemności skutecznie pochłania wstrząsy i uderzenia, chroniąc maszynę przed uszkodzeniami, jednocześnie zapewniając płynność i niezawodność działania.
Głębosze z dodatkowymi narzędziami do obróbki gleby
Głębosze Rolmako coraz częściej wyposażane są w dodatkowe narzędzia, które wspomagają obróbkę gleby za zębami. Jednym z popularnych rozwiązań jest wał talerzowy Twin Disc, który nie tylko poprawia strukturę gleby, ale także reguluje głębokość pracy zębów. Dzięki temu proces kruszenia gleby po głęboszowaniu zapobiega tworzeniu się brył, zmniejsza odparowywanie wody z głębszych warstw i ułatwia kolejne zabiegi uprawowe. Bardziej zaawansowane konfiguracje mogą obejmować połączenie głębosza z kompaktową broną talerzową, w której możliwa jest regulacja głębokości pracy zębów w stosunku do talerzy. Takie rozwiązania są dostępne w modelach Rolmako U602, U608 i U632, umożliwiając kompleksową uprawę gleby w systemach bezorkowych.
Pług dłutowy – nowoczesna alternatywa dla tradycyjnego głębosza
Coraz większą popularnością cieszą się głębosze pełniące funkcję pługów dłutowych, które mogą pracować na głębokościach do 45 cm lub nawet 60 cm, w zależności od rodzaju zastosowanych zębów. Pługi dłutowe wyposażone są w zęby zakrzywione do przodu, a na ich trzonach, oprócz wąskich redlic, montowane są dodatkowe boczne noże, które intensywnie spulchniają górną warstwę gleby. Specjalne nakładki czołowe z nożem rozcinającym zapobiegają wynoszeniu gleby na powierzchnię, co pozwala zachować równą strukturę pola. Zęby są rozmieszczone w dwóch rzędach, co umożliwia efektywne rozluźnianie gleby. Standardowym wyposażeniem doprawiającym jest podwójny wał zębaty (kolczasty), który skutecznie kruszy i miesza warstwę gleby, zapewniając równomierne przygotowanie pola do kolejnych zabiegów.
Głęboszowanie znajduje zastosowanie zarówno w tradycyjnych, jak i bezorkowych systemach uprawy, szczególnie tam, gdzie gleba jest zbyt zagęszczona poniżej głębokości orki lub płytkiej uprawy. Zabieg ten nie musi być wykonywany na całym polu – można go ograniczyć do obszarów wymagających interwencji, takich jak zagęszczone ścieżki przejazdowe czy uwrocia. Może również pełnić funkcję głównego zabiegu spulchniania gleby na całej powierzchni pola. W połączeniu z broną talerzową głębosz pozwala na przeprowadzenie głębokiej uprawy bezorkowej, która zastępuje tradycyjną orkę, umożliwiając dostosowanie głębokości pracy do stopnia zagęszczenia gleby.
www.rolmako.pl
Artykuł został opracowany we współpracy z firmą Rolmako.
Po więcej podobnych materiałów zapraszamy na stronę naszego partnera:
https://rolmako.pl/strefawiedzy https://rolmako.pl/technologiauprawy
0
0
0
0
0
0
