Zabieg wszczepienia endoprotezy stawu biodrowego to jedno z najczęstszych i najskuteczniejszych rozwiązań w leczeniu zaawansowanych zmian zwyrodnieniowych biodra. Choć sam zabieg znacząco zmniejsza ból i przywraca funkcjonalność stawu, to prawdziwym kluczem do sukcesu jest systematyczna i dobrze zaplanowana rehabilitacja. Właściwe ćwiczenia wspierają gojenie tkanek, zwiększają siłę mięśniową, poprawiają zakres ruchu i zapobiegają powikłaniom.
Dlaczego rehabilitacja po endoprotezie biodra jest niezbędna?
Sam zabieg operacyjny, nawet jeśli przebiegł bez komplikacji, nie przywraca w pełni sprawności kończyny dolnej. Bez regularnej rehabilitacji może dojść do:
- osłabienia mięśni pośladków i uda,
- pogorszenia równowagi i koordynacji,
- przykurczów mięśniowych,
- trudności z poruszaniem się i długotrwałych dolegliwości bólowych,
- zmian kompensacyjnych w kręgosłupie i kończynie przeciwnej.
Celem rehabilitacji jest więc nie tylko przywrócenie ruchomości, ale także poprawa jakości życia – w tym samodzielności pacjenta i możliwości powrotu do codziennych aktywności.
Etapy rehabilitacji – jak przebiega powrót do sprawności?
Proces rehabilitacji po endoprotezie biodra zazwyczaj dzieli się na etapy:
1. Rehabilitacja szpitalna (0–7 dni)
- pionizacja (wstanie z łóżka już w 1–2 dobie po operacji),
- nauka chodzenia z pomocą kul łokciowych,
- ćwiczenia izometryczne (napinanie mięśni bez ich skracania),
- ćwiczenia przeciwzakrzepowe i oddechowe.
2. Rehabilitacja wczesna (1–6 tygodni)
- kontynuacja ćwiczeń z obciążeniem kończyny (pod okiem fizjoterapeuty),
- wzmacnianie mięśnia czworogłowego uda, pośladków i mięśni stabilizujących miednicę,
- nauka samodzielnego chodzenia bez kul,
- mobilizacja stawu biodrowego w bezpiecznym zakresie ruchu.
3. Rehabilitacja późna (6–12 tygodni i dalej)
- ćwiczenia funkcjonalne – chodzenie po schodach, przysiady, jazda na rowerze stacjonarnym,
- trening równowagi i propriocepcji (czucia głębokiego),
- powrót do umiarkowanej aktywności fizycznej (basen, spacery, nordic walking).
Najważniejsze ćwiczenia po endoprotezie biodra
Ćwiczenia pooperacyjne powinny być dobrane indywidualnie, jednak niektóre z nich są uniwersalnie zalecane:
Ćwiczenia izometryczne
- Napinanie mięśnia pośladkowego wielkiego – w pozycji leżącej, bez unoszenia miednicy.
- Napinanie mięśnia czworogłowego uda – z unieruchomioną kończyną.
Ćwiczenia w pozycji leżącej
- Unoszenie wyprostowanej nogi – kilka centymetrów nad podłoże, przy zachowaniu kontroli.
- Zgięcia i prostowania stawu kolanowego (w granicach komfortu pacjenta).
Ćwiczenia w pozycji siedzącej i stojącej
- Odwodzenie kończyny dolnej na bok – przytrzymując się oparcia krzesła.
- Unoszenie kolan na zmianę – marsz w miejscu.
- Przysiady z asekuracją – tylko do poziomu komfortowego zakresu ruchu.
Ważne: ćwiczenia należy wykonywać powoli, bez bólu i zawsze pod kontrolą specjalisty.
Aktywność dnia codziennego jako element rehabilitacji
Poza zaplanowaną terapią ruchową, bardzo duże znaczenie mają zwykłe czynności:
- spacerowanie (z czasem coraz dłuższe dystanse),
- wchodzenie po schodach (najpierw zdrową, potem operowaną nogą),
- jazda na rowerze stacjonarnym (z minimalnym oporem),
- ćwiczenia w wodzie (jeśli rana pooperacyjna się zagoiła).
Jak można przeczytać na olszewskipawel.pl, każda forma kontrolowanej aktywności, dobrana do etapu rekonwalescencji, wspiera regenerację i zmniejsza ryzyko powikłań.
Na co uważać podczas ćwiczeń?
Po operacji wszczepienia endoprotezy biodra należy szczególnie uważać na:
- krzyżowanie nóg, np. przy zakładaniu skarpetek (ryzyko zwichnięcia),
- przekraczanie kąta 90° w zgięciu biodra – szczególnie na początku,
- siedzenie na niskich krzesłach – najlepiej używać specjalnych podkładek,
- nagłe ruchy skrętne miednicy.
W razie bólu, uczucia "przeskakiwania" w stawie lub sztywności – ćwiczenia należy przerwać i skonsultować się z lekarzem lub fizjoterapeutą.
Podsumowanie
Rehabilitacja po endoprotezie biodra to nieodłączny element skutecznego leczenia. Kluczem do sukcesu jest regularność, dopasowanie ćwiczeń do etapu gojenia oraz cierpliwość. Powrót do pełnej sprawności może potrwać kilka miesięcy, ale dobrze prowadzony proces usprawniania pozwala większości pacjentów powrócić do samodzielnego życia bez bólu i z ograniczoną ilością ograniczeń.
