W ostatnich latach ma miejsce dynamiczny rozwój komunikacji publicznej, w tym budowa nowych linii tramwajowych. W zależności od konkretnej sytuacji, wywłaszczenia gruntów na te cele mogą być realizowane na podstawie różnych ustaw. W dzisiejszym artykule przedstawiamy zasady, na jakich przejmowane są grunty pod inwestycje tramwajowe.
W dużych miastach rola transportu publicznego stale rośnie. Wynika to zarówno z ograniczeń ruchu samochodowego w centrach, jak i zmniejszającej się przepustowości dróg. Komunikacja tramwajowa zyskuje na znaczeniu, oferując szybsze przemieszczanie się po zatłoczonych śródmieściach dzięki wydzielonym torowiskom i priorytetowi na skrzyżowaniach. Rozwój transportu szynowego jest wspierany przez środowiska proekologiczne i obywatelskie jako sposób na poprawę powietrza w miastach oraz zmniejszenie tzw. śladu węglowego.
Projekty związane z tramwajami często wymagają pozyskania nowych gruntów pod torowiska, przystanki, pętle czy parkingi typu Park & Ride. Torowiska tramwajowe zalicza się do infrastruktury drogowej, co oznacza, że grunty pod inwestycje tramwajowe w pasie drogowym pozyskiwane są na podstawie Ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych (specustawa drogowa).
Zgodnie z nowelizacją Ustawy o transporcie kolejowym (specustawa kolejowa) inwestycje tramwajowe poza pasem drogowym, tj. samodzielne torowiska, traktowane są natomiast jako inwestycje kolejowe. Przed zmianą przepisów, aby uprościć procedury wywłaszczeniowe, często projektowano równocześnie jezdnie dróg publicznych w pobliżu torowisk. Alternatywnie, grunty pozyskiwane były na mocy Ustawy o gospodarce nieruchomościami, co jednak wiązało się z dłuższą procedurą.
Decyzja ZRID (zezwolenie na realizację inwestycji drogowej) jest kluczowa w przypadku wywłaszczeń na mocy specustawy drogowej. Decyzji tej często nadawany jest rygor natychmiastowej wykonalności, co uprawnia inwestora do natychmiastowego zajęcia gruntów i rozpoczęcia robót (właściciel musi niezwłocznie wydać nieruchomość). Uprawnienia takie daje również, oznaczona wskazanym rygorem, decyzja o ustaleniu lokalizacji linii kolejowej wydawana na podstawie specustawy kolejowej.
W każdej sytuacji za utracone prawa do nieruchomości osobie wywłaszczonej przysługuje odszkodowanie. Ustalane ono jest przez organ w drodze decyzji administracyjnej na podstawie wyceny rzeczoznawcy majątkowego.
Strona ma prawo odwołać się od decyzji o odszkodowaniu w terminie 14 dni od poinformowania o jej wydaniu. Odwołanie należy wnieść za pośrednictwem organu, który wydał decyzję, do organu wyższego szczebla. W przypadku odrzucenia odwołania, możliwe jest złożenie skargi do wojewódzkiego sądu administracyjnego, a ostatecznie skargi kasacyjnej do Naczelnego Sądu Administracyjnego.
Rozwój połączeń tramwajowych bywa kluczowy dla usprawnienia systemów komunikacji miejskiej. Proces wywłaszczenia gruntów musi być jednocześnie przeprowadzany zgodnie z prawem, zapewniając słuszne kompensaty finansowe dla właścicieli nieruchomości. W przypadku, kiedy odszkodowanie za wywłaszczenie nieruchomości zostało zaniżone, warto skorzystać z pomocy specjalistów, którzy pomogą w skutecznym dochodzeniu swoich praw.
