Nikt z nas nie wyobraża sobie początku wieczerzy wigilijnej bez łamania się opłatkiem i składania sobie życzeń. Święta bożego narodzenia pełne są takich symboli, a ich geneza niejednokrotnie sięga jeszcze czasów przedchrześcijańskich. Zwyczaj łamania opłatkiem nie wziął się znikąd, a jego geneza powinna być znana przez każdego z nas. Co więc symbolizuje ten cienki biały płatek chlebowy, którym dzielimy się w wigilię bożego narodzenia?
Dzielenie się opłatkiem i zwyczaj błogosławienia chleba. Jaka jest symbolika chleba?
Jak każdy z nas wie, opłatek to chleb podzielnym, będący symbolem pojednania i znakiem przyjaźni. Jego pochodzenie najczęściej kojarzymy z ewangeliami, w których wyraźnie opisana jest scena łamania chlebem, w którym brał udział Jezus Chrystus i jego uczniowie. Warto jednak pamiętać, że zwyczaj taki istniał nie tylko w starożytnym Izraelu. Na jego ślady możemy natrafić w kulturach całego świata. Bierze się przede wszystkim z ważnej roli, jaką pełnił - i nadal pełnił - chleb w różnych społecznościach. Stanowi on przecież podstawę diety, a jego dostępność przez wieki utożsamiana była z dobrobytem. Nic więc dziwnego, że nie może zabraknąć go przy wigilijnym stole, a materia opłatka jako chleba doskonale podkreśla szczery, doczesny charakter życzeń. Dzielenie opłatkiem często poprzedzone jest odczytaniem fragmentów Pisma Świętego wprowadzają w nastrój refleksji i modlitwy.
Opłatek wigilijny - skąd się wziął? Dawniej na wigilijną mszę przynoszono chleb
Jak już wspomnieliśmy, zwyczaj łamania chleba był obecny w wielu kulturach jeszcze przed nastaniem chrześcijańska. Nie jest więc tak, że jest to zwyczaj wyłącznie polski. Ma też ugruntowaną pozycję w historii chrześcijaństwa - chlebem, w gronie zaufanych i oddanych przyjaciół - dzielili się już pierwsi chrześcijanie. Właśnie temu aspektowi opłatek zawdzięcza swoją nazwę - wywodzi się od łacińskiego zwrotu oznaczającego dar ofiarny - i jako taki symbolizuje pojednanie, przebaczenie, przyjaźń i miłość.
W znanej nam formie
opłatki występują przede wszystkim w krajach Europy Środkowej i Wschodniej - przede wszystkim na Słowacji, Litwie, Białorusi, Ukrainie i w Czechach. Wywodzi się ze zwyczaju przynoszenia na wigilijne msze chleba i jego błogosławienia. Pobłogosławionym bochnem dzielono się z tymi, którzy nie mogli być na mszy - np. chorymi lub mieszkającymi daleko znajomymi.
Symbolika chleba związana ze świętami bożego narodzenia - dar ofiarny i zwyczaj dzielenia się
W przypadku opłatka ważna jest jednak nie tylko jego symbolika. Duże znaczenie ma również sama materia. Opłatek we współczesnej formie jest białym, przaśnym (czyli niespulchnianym) chlebem. Tradycyjnie jest wypiekany z mąki pszennej i wody. Przygotowuje się go w specjalnych piecach, a następnie suszy. Proces ten wymaga dużej precyzji i umiejętności – tak, aby opłatek był cienki i delikatny, a jednocześnie nie zmienił barwy. Współcześnie można go kupić w sklepach z artykułami religijnymi, oferujących
opłatki Producnet często oferuje ponadto sprzedaż wysyłkową. Popularnym zwyczajem jest również zakup lub odebranie opłatka za darmo w lokalnej parafii.
Zwyczaj łamania się chlebem jest obecny w wielu kulturach. U nas przybrał postać opłatka
Opłatki wigilijne to jeden z najpiękniejszych i najbardziej wzruszających elementów polskich tradycji bożonarodzeniowych. Jego obecność na wigilijnym stole od wieków przypomina o znaczeniu jedności, miłości i przebaczenia. Nic więc dziwnego, że zdecydowana większość nie wyobraża sobie bez niego wigilijnej wieczerzy i traktuje jako nieodłączny element tych najbardziej rodzinnych świąt.
