Znak towarowy jest dobrem niematerialnym, które w własności przemysłowej zaliczane jest do kategorii oznaczeń odróżniających i którego główną funkcją jest wywołanie odpowiedniego skojarzenia. Z punktu widzenia przedsiębiorcy najbardziej pożądanym skojarzeniem będzie oczywiście poczucie elegancji, dobrej jakości lub luksusu, które wywołane znanym logo i nazwą, często stanowi element decydujący o zakupie danego produktu czy usługi.
Czym jest znak towarowy w rozumieniu przepisów?
Definicje ustawową znajdziemy w ustawie Prawo własności przemysłowej:
„Znakiem towarowym może być każde oznaczenie umożliwiające odróżnienie towarów jednego przedsiębiorstwa od towarów innego przedsiębiorstwa oraz możliwe do przedstawienia w rejestrze znaków towarowych w sposób pozwalający na ustalenie jednoznacznego i dokładnego przedmiotu udzielonej ochrony”
Po przeanalizowaniu definicji ustawowej, można dojść do wniosku, że w praktyce znakiem towarowym będzie każde oznaczenie pozwalające wyróżnić towar lub usługę na tle ofert konkurencji. Do najczęstszych rodzajów znaków towarowych zaliczyć należy: nazwę, logo i grafikę.
Podstawa prawna znaków towarowych i ich ochrony
W Polsce najważniejsze przepisy regulujące kwestie związane ze znakami towarowymi i ich ochroną znajdują się w ustawie z dnia 30 czerwca 2000 r. Prawo własności przemysłowej. W niektórych kwestiach przepisy powyższej ustawy stosują odesłania do przepisów z zakresu patentowego. Ponadto szczególne znaczenie dla ochrony znaków towarowych ma rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z 8.12.2016 r.,w sprawie dokonywania i rozpatrywania zgłoszeń znaków towarowych. Jak można sądzić zaznajomienie się z problematyką znaków towarowych jest zadaniem czasochłonnym i wymagającym, dlatego przedsiębiorcy często decydują się na współpracę z kancelariami prawnymi i rzecznikami patentowymi.
Istotne znaczenie dla ochrony znaków towarowych mają przepisy wynikające z prawa międzynarodowego, w szczególności w przepisach Konwencji paryskiej, TRIPS (Porozumienie w sprawie Handlowych Aspektów Praw Własności Intelektualnej), a także przepisy wynikające z prawa unijnego. W 2015 roku została przeprowadzona gruntowna reforma prawa znaków towarowych w UE, w wyniku której przyjęta została obowiązująca obecnie dyrektywa (UE) 2015/2436 z 16.12.2015r., mająca na celu zbliżenie ustawodawstw państw członkowskich odnoszących się do znaków towarowych.
Funkcje znaku towarowego
Tradycyjny katalog funkcji znaku towarowego obejmuje:
- funkcję oznaczenia pochodzenia: to podstawowa funkcja znaku towarowego, której istotą jest odróżnienie towarów marki A, od towarów marki B. Funkcja ta umożliwia konsumentom powiązanie konkretnego znaku towarowego z konkretnym przedsiębiorstwem i chroni ich przed niebezpieczeństwem wprowadzenia błąd co do pochodzenia towaru.
- funkcja jakościowa: inaczej zwana funkcją gwarancyjną, która polega na przekazaniu informacji o cechach jakościowych towarów nim oznaczonych. Funkcja ta jest efektem wypracowanej pozycji danej marki na rynku i skutkuje powstaniem określonych oczekiwań co do stałego poziomu jakości towarów (lub usług) oznaczonych danym znakiem.
- funkcja reklamowa: funkcja ta wynika bezpośrednio z funkcji jakościowej i jest następstwem pozytywnych doświadczeń klientów z danymi towarami lub usługami. W tym przypadku znak towarowy sam w sobie jest elementem reklamowym.
Co może być znakiem towarowym?
Zasadniczo znakiem towarowym może być wszystko co odróżnia towary lub usługi pochodzące od konkretnego przedsiębiorcy od konkurencji. Warto zaznaczyć, że ustawodawca zniósł wymóg graficznej przedstawialności znaku towarowego. Takie rozwiązanie stanowi odpowiedź ustawodawcy na rozwijającą się technologie, która umożliwia oznaczanie produktów lub usług za pośrednictwem znaków towarowych, które trudno byłoby przedstawić w tradycyjnej formie.
Znak towarowy musi spełniać dwa podstawowe warunki:
- musi być możliwy do przedstawienia w dokładny i jednoznaczny sposób w rejestrze znaków towarowych, oraz
- musi być używany w celach komercyjnych.
Najczęściej znaki towarowe występują w formie słownej, słowno-graficznej, graficznej, a także przestrzennej. Jednak nie jest to zamknięty katalog, bowiem równie dobrze można zastrzec takie elementy jak wzór opakowania, określone zestawienia kolorystyczne czy nawet charakterystyczne melodie.
Dlaczego warto uzyskać prawo ochronne na znak towarowy?
Przede wszystkim największą zaletą płynącą z ochrony znaków towarowych jest ich główna funkcja - czyli ochrona przed czynami nieuczciwej konkurencji. Dobrze rozpoznawalna marka ma ogromną wartość i stanowi o sukcesie sprzedażowym, a znak towarowy bez ochrony prawnej nadanej przez urząd patentowy może zostać łatwo wykorzystany przez konkurencje. W przypadku naruszeń zastrzeżonego znaku towarowego zastosowanie znajduje art.296 §1 prawa własności przemysłowej - zgodnie z którym, uprawniony może domagać się natychmiastowego zaprzestania używania znaku, a także wypłaty odszkodowania.
Ponadto, rozpoznawalny znak towarowy stanowi wartość samą w sobie. Może być przedmiotem sprzedaży, czy zabezpieczenia w ramach działań na rynku kapitałowym. Właściciel znaku towarowego może czerpać korzyści z udzielenia licencji na posługiwanie się nim - na przykład w ramach umowy franchisingu.
Rejestracja znaku towarowego
Przedsiębiorca decydujący się na rejestracje znaku towarowego musi liczyć się z obowiązkiem spełnienia kilku wymogów i przejściem procedury formalnej zanim uzyska prawo ochronne. Procedurę warto zacząć od „przeszukania” podobnych znaków towarowych, tak aby jak najbardziej zminimalizować ryzyko odrzucenia naszego wniosku. Takie rozeznanie pozwoli uniknąć ewentualnych naruszeń lub sporów z innymi uprawnionymi. W tym celu warto skorzystać z ogólnodostępnych wyszukiwarek takich jak PUEUP czy eSearch plus.
Kolejnym etapem (a w sensie formalnym - pierwszym) będzie złożenie wniosku w Urzędzie Patentowym RP. Złożenie wniosku o uzyskanie prawa ochronnego można przesłać do Urzędu w formie elektronicznej korzystając z systemu PUeUP, pocztą, faksem lub dostarczyć osobiście. Na tym etapie należy pamiętać o wymaganych załącznikach, niezbędnych dla pozytywnego rozpatrzenia wniosku, mianowicie:
- formularz zgłoszeniowy (dostępny do pobrania ze strony Urzędu)
- jednoznaczne przedstawienie znaku w fizycznej formie
- regulamin i klauzury korzystania ze znaku
- dowód pierwszeństwa
- dokument stwierdzający uprawnienie do używania niektórych oznaczeń w znaku towarowym
- potwierdzenie wniesienia wymaganych opłat.
Kolejny etap procedury rejestrowej realizowany jest przez Urząd Patentowy. Przesłany wniosek badany jest pod kątem poprawności formalnej, a także czy nie zachodzą bezwzględne przeszkody uzasadniające odrzucenie wniosku. Jeżeli urząd nie stwierdzi przeszkód rejestracyjnych, zgłoszenie znaku towarowego publikowane jest w Biuletynie Urzędu Patentowego.
Od momentu publikacji zgłoszenia każdy podmiot, który wykaże w tym interes prawny może wnieść sprzeciw wobec rejestracji zgłoszonego znaku towarowego. Okres na zgłoszenie sprzeciwu wynosi 3 miesiące od daty publikacji i jest terminem ostatecznym. Po upływie tego okresu, jeżeli żaden podmiot nie wystąpi ze sprzeciwem Urząd w ciągu miesiąca wydaje decyzję o udzieleniu prawa ochronnego.
Po uzyskaniu pozytywnej decyzji należy dopełnić końcowe formalności, a przede wszystkim jak najszybciej uregulować opłaty za ochronę i publikację. Po dostarczeniu dowodu wpłaty Urząd Patentowy dokona wpisu do jawnego rejestru znaków towarowych, a także ogłosi oficjalną informację w Wiadomościach Urzędu Patentowego.
Ile kosztuje rejestracja znaku towarowego?
Dokładny cennik usług związanych z procedurą rejestracji znaku towarowego, a także z prawem do jego ochrony znajduje się na oficjalnej stronie Urzędu Patentowego. Warto korzystać właśnie z tego źródła, z uwagi na dynamicznie zmieniające się stawki. Na dzień dzisiejszy minimalny koszt zarejestrowania znaku towarowego w Urzędzie Patentowym RP wynosi nie mniej niż 1000 zł. Składają się na to następujące opłaty:
Opłaty dotyczące zgłoszenia do Urzędu Patentowego:
- opłata za zgłoszenie znaku towarowego 1 klasie: 450 zł (400 zł, jeżeli zgłoszenie dokonywane jest drogą elektroniczną)
- opłata za zgłoszenie znaku towarowego w kolejnej klasie: 120 zł
Opłaty dotyczące ochrony znaku towarowego:
- opłata za 10 letni okres ochrony dla 1 klasy towarowej: 400 zł
- opłata za przedłużenie okresu ochrony: 200 zł
- opłata za możliwość publikacji informacji o udzielonym prawie ochronnym: 90 zł.
Pomimo wysokich kosztów warto poważnie rozważyć rozwiązanie jakim jest rejestracja znaku towarowego. Biorąc pod uwagę korzyści biznesowe i wizerunkowe, inwestycja taka zapewne zwróci się z czasem i ochroni przed nieuczciwą konkurencją działającą na rynku. Ceny mogą się różnić w od momentu publikacji tego artykułu. Sprawdź aktualne ceny na stronie Urzędu Patentoeego.
