Gminie Kołaczkowo zajrzał w oczy upadek i rozbiór

Włodarzom gminy zajrzała w oczy katastrofa demograficzna. Jak do tego doszło, próbował wyjaśnić Sebastian Mazurkiewicz.

25 czerwca dyrektor wrzesińskiego Muzeum Regionalnego im. Dzieci Wrzesińskich wygłosił w Urzędzie Gminy w Kołaczkowie wykład zatytułowany Demografia gminy Kołaczkowo. Szanse, wyzwania, przyszłość. Sebastian Mazurkiewicz prowadzi na Facebooku stronę „Wrzesiński Instytut Statystyczno-Kartograficzny”, na której publikuje analizy historyczno-statystyczne dotyczące regionu. Tym razem przedstawił rekapitulację demografii ziemi kołaczkowskiej na przestrzeni wieków. Otóż dzisiejsze problemy gminy mają swoje źródło w przeszłości. 

BRAK CENTRUM

Jak wskazał ekspert, w ciągu dziejów na terenie dzisiejszej gminy Kołaczkowo ukształtował się system osadniczy, który nie wytworzył dominującego ośrodka. W XIII i XIV wieku powstawały tutaj liczne osady i w każdej miejscowości budowano kościół. W konsekwencji w kolejnych wiekach (XVI–XVIII) powstawały szkoły. 
– Do tej pory w gminie Kołaczkowo mamy gęstą sieć i z wioski do wioski jest bardzo blisko. Jest bardzo dobra łączność drogowa. W tamtych wiekach prawie w każdej wiosce funkcjonował kościół, przy każdej funkcjonowała szkoła, stąd wioski dobrze się rozwijały, były dosyć liczne. Najbardziej te, przy których jest kościół. To spowodowało, że na terenie dzisiejszej gminy nie mamy ściśle wyszczególnionego jednego ośrodka gospodarczo-administracyjnego. Wszystkie wioski pod względem relacji społecznej są na równym poziomie. To wpływa na to, co jest dzisiaj – zauważył Mazurkiewicz.

SZTUCZNA GMINA?

Ziemia kołaczkowska była zapleczem społeczno-gospodarczym dla Pyzdr. Ten kontrakt złamali zaborcy prusko-rosyjscy, którzy w traktacie berlińskim w 1817 roku de facto powołali do życia dzisiejszą gminę Kołaczkowo. 

– Decyzje, które zapadły 18 listopada 1817, mają do dzisiaj reperkusje, w różnym aspekcie. Pyzdry zostały odcięte od swojego zaplecza gospodarczego i społecznego. Na tym ruchu wygrała Września, ponieważ Pyzdry straciły swoją rangę, którą miały przez 700 lat. Większa część powiatu pyzdrskiego została w zaborze pruskim. Dlatego trzeba było poszukać nowej siedziby dla powiatu, która została przeniesiona do Wrześni. I dlatego Września cały czas na tym wygrywa – tłumaczył dyrektor wrzesińskiego muzeum. 

Kołaczkowo i okolica zaczęły orbitować w stronę Wrześni, czego efektem było np. powstanie w 1908 roku dystryktu kołaczkowskiego, protoplasty dzisiejszej gminy. W XX wieku nastąpił wzrost liczebności miejscowości zlokalizowanych przy trasie Września – Pyzdry. Załamanie przyszło po 2004, po wstąpieniu Polski do Unii Europejskiej. Liczba mieszkańców gminy spadła z 6203 w 1995 roku do 5542 w 2024 roku. Według tzw. deklaracji śmieciowych, mieszkańców jest ledwie 4900, a więc cofnęliśmy się do XIX wieku. W gminie Kołaczkowo działa pięć szkół, a w sąsiedniej 48-tysięcznej gminie Września ledwie dziewięć. 

Gminie Kołaczkowo zajrzał w oczy upadek i rozbiór.