Historia Pyzdr ukryta w ziemi

O pracach związanych z rewitalizacją rynku w Pyzdrach rozmawiamy z Iloną Jagielską, archeolog z Muzeum Ziemi Pyzdrskiej.

 „WW”: Na czym polegają prace archeologiczne przy rewitalizacji? Czy są konieczne?

 ILONA JAGIELSKA: – Obecnie prowadzone badania archeologiczne są badaniami wyprzedzającymi przed planowaną rewitalizacją rynku. Obejmują one wszystkie wykopy budowlane związane z realizowaną inwestycją, a więc wykopy pod sieć wodociągową, deszczową, gazową oraz pod wymianę nawierzchni. Badania archeologiczne są konieczne ze względu na to, że miasto jest wpisane do rejestru zabytków i jest objęte ścisłą ochroną konserwatorską. Nie ma więc takiej możliwości,aby prowadzić prace budowlane bez nadzoru i badań. Skala prac jest tak duża, że konserwator nakazał w tym przypadku przeprowadzenie wyprzedzających badań archeologicznych.

Czego poszukują archeolodzy na rynku?

– Nie poszukujemy tylko reliktów czytelnych dla każdego, chociażby przechodnia, jak np. stare mury czy drogi, ale bardzo ważna dla nas jest odkrywana stratygrafia tego terenu, a więc układ nawarstwień, który powstawał na przestrzeni wieków. Wiadomo,że warstwy, które znajdują się najniżej, są najstarsze. Poziom miasta podnosił się z upływem czasu, nawarstwienia powstawały m.in. po różnych zniszczeniach miasta–wojnach, pożarach, przebudowach miasta. Każda powstała zatem warstwa kulturowa jest ważna pod względem poznawczym, zawiera bowiem osobną treść historyczną. W najstarszych warstwach z okresu średniowiecza znajdujemy dużo kości zwierzęcych,pokonsumpcyjnych, głównie od kóz. Na podstawie tego można np. stwierdzić, co głównie spożywali kiedyś mieszkańcy. 

Jaka warstwa została odkryta najniżej? 

– Najniżej położone nawarstwienia są na głębokości 1,6 metra od poziomu obecnej nawierzchni, to znaczy, że aż o tyle podniósł się poziom tego miejsca. Należy pamiętać, że rynek w średniowieczu był dużo mniejszy i właśnie na podstawie zasięgu najgłębiej występujących warstw badamy jego pierwotny zasięg.

Co dotychczas znaleziono? 

– Z elementów dawnej zabudowy natrafiliśmy na pozostałości średniowiecznej,murowanej piwnicy, fragment drewnianej drogi lub podłogi domostwa, jednoznaczną interpretację w tym przypadku utrudnia odkrycie jej w wąskim wykopie. Bardzo dużo zbieramy drobnego materiału ruchomego czyli fragmentów od naczyń ceramicznych,kafli, przedmiotów z metalu, kości, znajdujemy też monety czy średniowieczne plomby sukiennicze

Czy z dotychczas przeprowadzonych badań wynika, że rynek był kiedyś inny?

– Na pewno był dużo mniejszy. Wygląd obecny rynku i miasta jest wynikiem jego XIX –wiecznej przebudowy. Na podstawie miejsca odkrycia piwnicy gotyckiej w narożniku południowo-wschodnim rynku na pewno już wiemy, że obecna ul. Taczanowskiego w kierunku fary powstała późno, a na pewno w tym miejscu w średniowieczu nie było żadnej ulicy.

Czego można się jeszcze spodziewać po badaniach? 

– Możemy chociażby odkryć XVI-wieczną sieć wodociągową, która została wybudowana z ukazu króla Zygmunta Starego (fragment drewnianej rury znajduje się w zbiorach muzeum) także kontynuację drogi z XIII wieku, która została odkryta na ul. Spółdzielców w latach 90. ubiegłego wieku oraz pozostałości całej infrastruktury związanej z funkcjonowaniem miasta przez wieki. Na rynku oprócz ratusza znajdowały się jatki miejskie – to miejsce, w którym dawniej sprzedawano mięso z uboju – a także sukiennicze kramy.  Szansa na jeszcze różne,ciekawe odkrycia jest duża.

Wywiad ukazał się 2 września w gazecie Wiadomości Wrzesińskie