Klimat dobija rolnika. Coraz trudniej prowadzić gospodarstwo

Susza i gwałtowne opady utrudniają pracę rolnikom w środkowej Wielkopolsce. – Dzisiaj anomalie pogodowe mogą zniszczyć każdą plantację. Coraz trudniej utrzymać się z rolnictwa – mówi nam Adam Spychała, młody rolnik z Książna (gmina Miłosław, powiat wrzesiński). 

– Jeśli klimat nam się będzie zmieniał w takim tempie, to nam się planeta po prostu spali – powiedział kilka miesięcy temu Rafał Trzaskowski w słynnym już wywiadzie w Radiu Zet. Odzwierciedlenie tych słów widać na mapkach Instytutu Upraw i Nawożenia i Gleboznawstwa w Puławach, które wskazują na ponad 80-proc. zasięg suszy w niektórych uprawach w środkowej Wielkopolsce, w tym w powiecie wrzesińskim. Widoczne jest to również w statystykach Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa we Wrześni. 

LIŚCIE ŻÓŁKNĄ

Rolnicy lawirują w swoich firmach pod chmurką między suszami a wściekłymi, niszczycielskimi opadami. W ostatnich miesiącach lokalne komórki burzowe zalały Gniezno, Kalisz i Żerków. Ma to również przełożenie na rolnictwo. 
Adam Spychała z Książna przejął gospodarstwo po teściach. 
– Wspólnie z żoną prowadzimy je od pięciu lat. Było to dokładnie w 2019, a więc zaczynamy szósty sezon z zasiewami – wylicza młody rolnik. 
Od kilku lat jest beneficjentem tzw. pomocy suszowej ARiMR, ponieważ w jego plantacje również dotknęła pogodowa nienormalność. 
– Porzuciliśmy całkowicie hodowlę trzody. Było to związane głównie z ekonomią, ponadto pojawił się ASF (afrykański pomór świń – przyp. red.). Skala produkcji pozostała na podobnym poziomie. Zmieniła się charakterystyka, ponieważ siejemy więcej buraka cukrowego. Poniechaliśmy zbóż typowo paszowych i mieszanek zbożowych – mówi Adam Spychała. 
Burak cukrowy jest trudny w uprawie. W gorące dni liście opadają i po dłuższym czasie zwyczajnie żółkną co wpływa negatywnie na plon i jakość.
– Oprócz kwestii pogodowych kluczowa jest opłacalność produkcji. W ostatnich latach w naszym gospodarstwie produkcja buraka cukrowego była na dobrym poziomie. Płodozmian buraka również przyniósł zadowalające efekty. Jednak kolejny rok nie zapowiada się dobrze w produkcji buraka cukrowego, ponieważ cukrowania Pfeifer & Langen zapowiada obniżkę ceny gwarantowanej z 40 do 30 euro za tonę – dodaje rolnik. 

NAWÓZ Z NIEBA

Dlatego w buraki cukrowe poszło wielu okolicznych rolników. Cukrownia Pfeifer & Langen w Środzie Wielkopolskiej odnotowuje rekordowe kontraktacje zasiewów. 
– Ostatnie suche lata mocno wpłynęły na uprawę buraka cukrowego. Kiedyś widok deszczowni na polu był domeną rejonów typowo warzywniczych, dzisiaj rolnicy zasilają wodą już plantację zbóż i buraków. My w naszym gospodarstwie nie deszczujemy upraw, dlatego też spadają nam plony. W porównaniu z plantacjami deszczowanymi jest to różnica 20 ton z hektara, przy naszej ubiegłorocznej wydajności 55–60 ton z hektara – mówi rolnik z Książna. 
Coraz cieplejszy klimat i gwałtowne opady spowodowały, że w tym roku buraki dopadły... grzyby. 
– Strasznie atakuje chwościk buraka. Mimo zabiegów fungicydowych nie wygląda to zbyt dobrze. Podobnie jest w produkcji ziemniaka. Łęty są uschnięte na 90 proc. plantacji – mówi Adam Spychała. 
Jak zauważa, efekt całorocznej pracy może zniszczyć chwilowy opad deszczu. 
– Dzisiaj mamy takie anomalie, że tutaj u mnie spadnie 10–15 litrów wody, a po drugiej stronie wsi 1–2 litry. Zresztą widzieliśmy, co się stało niedawno w Żerkowie, gdzie nastąpił kompletny kataklizm. Ludzie mieli wykopaną cebulę, zasiany rzepak. Spadnie nagle 150 litrów wody i jest po interesie. W ubiegłym roku miałem taki przypadek na jednym z pól. Zasiałem rzepak. Przyszła ulewa, a potem upał. Na polu zrobiła się skorupa, że roślina nie miała szans na przeżycie. Musiałem wszystko zaorać – opisuje plantator. 

KLIMAT I UKRAINA

Coraz więcej rolników wchodzi w nowe metody uprawy, np. Strip Till czy inne metody uprawy bezorkowej. ponieważ Unia Europejska lepiej je punktuje i do nich dopłaca. 
– Jest coraz więcej szkodników, ale też coraz mniej możemy używać substancji czynnych, ponieważ takie są naciski Unii Europejskiej. Produkcja musi być coraz bardziej ekologiczna – mówi Adam Spychała. – Po czym przywożone są pociągami z Ukrainy zboża, kukurydza. Buraki może nie, ale na pewno cukier napływa do nas z tamtego kierunku. Dlatego jesteśmy na przegranej  – dodaje. 

TRAFIONA INWESTYCJA

Adam Spychała redukuje koszty funkcjonowania gospodarstwa, inwestując w odnawialne źródła energii. Trzy lata temu zainwestował w panele fotowoltaiczne. Dzisiaj już wychodzi na plus. 
– Kiedyś rachunki płaciliśmy 1500–2000 zł co dwa miesiące, a w pierwszym roku spadły nam do 650 zł, następnie do 480 zł. Do tego mam nadprodukcję prądu do wykorzystania w ciągu roku. Okazała się to korzystna inwestycja – zapewnia mieszkaniec podmiłosławskiego Książna. 

KLĘSKA ZA KLĘSKĄ

Codziennie do Urzędu Miasta i Gminy w Miłosławiu zgłaszają się rolnicy z wnioskami o oszacowanie strat. – Oprócz suszy, która utrzymuje się w naszej okolicy od kilku lat. W ostatnim czasie nie brakowało opadów deszczu, które spowodowały podtopienia, zalania, uszkodzenia upraw. Dlatego gminna komisja klęskowa działa w trybie ciągłym – mówi nam Jarosław Płociński, kierownik referatu Infrastruktury, Ochrony Środowiska i Leśnictwa w Urzędzie Miasta i Gminy w Miłosławiu. 
Susza wpłynie także na jesienne zbiory miejscowych plantatorów kukurydzy. 
– W tym roku aura płatała figle. Warunki pogodowe w niektórych rejonach nie były korzystne dla kukurydzy. Wzrost i rozwój części wegetatywnych został upośledzony. Mimo wszystko, powinniśmy zebrać rośliny i przygotować z nich kiszonkę, by dysponować jakąkolwiek ilością paszy objętościowej, nawet gorszej jakości. Trzeba pamiętać o niezwlekaniu z terminem zbioru – przestrzega Anna Rogowska z Wielkopolskiej Izby Rolniczej.