Pod znakiem pługa i miecza. Historia sokołowskiego pomnika

W tej bitwie po stronie polskiej poległo ponad 300 osób. Na ich pamiątkę postawiono pomnik, pod którym w latach 60. usypano 5-metrowy kurhan.  Do dziś 2 maja, w rocznicę wydarzenia odbywa się uroczystych pochód do miejsca pochówku. Tę historię warto znać!

Mowa o kurhanie pod Sokołowem, miejscu, gdzie w 1848 roku doszło do najkrwawszej bitwy wielkopolskiej Wiosny Ludów.

Polskich powstańców przeciwko pruskim wojskom poprowadził Ludwik Mierosławski. Bitwa rozpoczęła się około 20.00. Gen. Hirschfeld, dowódca Prusaków widząc przewagę liczebną i determinację powstańców zarządził odwrót w kierunku Gniezna. Po stronie polskiej poległo wówczas 300 osób, niemieckiej – 50.

Większość poległych pochowano na polu przekazanym przez hr. Edwarda Ponińskiego. Jeszcze w 1848 roku stanął tam pomnik. Prosty, granitowy głaz. Wyryto na nim symbole, do których wskazówki dał Cyprian Kamil Norwid – pług koleśny i miecz – jako znal przymierza ludu ze szlachtą.

Głaz na początku XX wieku obudowano blokiem cementowym, a konstrukcję powiększono. Autorem projektu pomnika był najprawdopodobniej wrzesiński architekt Ksawery Stelmachowski. Teren wokół obsadzono krzewami.  W kolejnych latach powstało stylowe ogrodzenie.

W 1940 roku Niemcy zarządzili demontaż pomnika. Robotnicy zatrudnieni do pracy zdołali jednak ukryć obelisk i zakopać go w ziemi. Kurhan zrównano z ziemią, podmurówkę rozbito, a bramę zabrał Niemiec z Sobiesierni.

Zaraz po wojnie pomnik wrócił na miejsce, a w 1961 roku usypano pod nim 5-metrowy kopiec.

W 2013 roku pod kurhanem pochowano szczątki 25 powstańców ekshumowanych z terenu folwarku w Sokołowie.

Od lat kultywowana jest tradycja pochodów z wrzesińskiej fary do pomnika w dniu rocznicy bitwy.  Zamieszczamy zdjęcia wykonane podczas tegorocznej uroczystości przez Mariusza Pielichowskiego.

Źródło: Muzeum Regionalne im. Dzieci Wrzesińskich

Zdjęcia: Mariusz Pielichowski